Na een onstuimige week waarin de inflatie tot een recordhoogte van 12% (CBS) steeg en de eerste kabinetsplannen uitlekten om de koopkrachtdaling aan te pakken, deelde journalist Martin Visser gisteren zijn kijk op onze economie met verzekeraars. “Het is een open deur, maar de wereld is echt in onzekerheid. Denk daarom in scenario’s en houd rekening met extremen.”
Visser geeft als journalist bij de Financiële Telegraaf duiding bij economisch nieuws. Anno 2022 is dat schaken op meerdere borden tegelijk: een snelle come back na corona met economische groei. Maar ook een extreem krappe arbeidsmarkt, inflatie, dalende koopkracht, vergrijzing en een oorlog in Oekraïne. Wisselende berichten dus. Het is dan ook geen overbodige luxe dat hij te gast was bij onze Verenigingsdag en de voor verzekeraars relevante thema’s toelichtte.
“De Nederlandse economie heeft zich begin dit jaar goed hersteld in vergelijking tot bijvoorbeeld Duitsland en Frankrijk. In het tweede kwartaal van 2022 een groei van ruim 2%. Dat komt mede door de steunpakketten tijdens corona. De basis is dus goed. Maar hoelang dat zo blijft, weten we niet. Wat we wel weten is dat we leven in een economie met twee gezichten. De cijfers zijn nog goed en de werkloosheid extreem laag, maar Nederland maakt zich zorgen om een recessie waardoor het consumentenvertrouwen zakt. Daarnaast is het natuurlijk de vraag of corona dit najaar de kop weer opsteekt.”
“Dan de inflatie. Die begon eigenlijk vlak na corona. Door de exploderende vraag naar producten en verstopte internationale handelsketens stegen de prijzen. Vervolgens leidde de oplopende spanning tussen Rusland en Oekraïne tot problemen met de levering van olie, gas en grondstoffen uit die regio. Dat heeft zich vertaald in nog hogere prijzen en onbetaalbare energierekeningen. Onze industrie heeft bijvoorbeeld nu te maken met een kostenstijging van wel 33%. Zij worstelen met de vraag: wie betaalt de rekening? Dat geldt ook voor verzekeraars. Ook zij moeten omgaan met hogere bedrijfskosten, loonafspraken met medewerkers en hogere kosten voor schadeherstel. Hoe competitief is de markt en kunnen of willen zij de kosten doorberekenen in premies?”
“Overigens voorspelde het CPB in maart een inflatie van 5% in 2022. Dat is nu 10 geworden. De verwachting voor 2023 was eerder ruim 2%, maar is bijgesteld naar 4. Een verdubbeling dus. Of dat werkelijkheid wordt, is de vraag. De ramingen zijn tot nu toe ook niet uitgekomen. Het was steeds slechter dan voorspeld.”
“De inflatie hangt samen met stijgende rente. We komen uit een periode waarin de centrale banken de geldkraan jarenlang open hadden staan en waarin de rente 0% of zelfs lager was. Inmiddels is de weg terug ingezet. De rente wordt verhoogd in de strijd tegen de inflatie. Dat heeft niet alleen gevolgen voor de overheid, maar ook voor bijvoorbeeld pensioenfondsen en verzekeraars. Dat effect is niet voor elke verzekeraar hetzelfde. Voor een levensverzekeraar heeft de rente een grotere impact dan voor een schadeverzekeraar. Op basis van de rente moeten zij hun buffers bepalen. Een stijgende rente is daarbij goed nieuws, want voor de verplichtingen in de toekomst hoeft minder geld gereserveerd te worden. Maar ook de beurzen staan onder druk, dus wat doet dat voor het belegd vermogen? Hoe die mix van inflatie, rente en beleggingen uitpakt is momenteel hoogst onzeker.”
“En hoe gek het ook klinkt, we gaan richting een recessie met extreem lage werkloosheidscijfers. Misschien moet ik de recessie dan ook nuanceren. Een recessie gaat doorgaans namelijk gepaard met veel werkloosheid. Het is nu vooral een koopkrachtcrisis, want de bestedingsruimte van mensen is het grootste probleem. Dat betekent voor bedrijven dat zij rekening moeten houden met betalingsachterstanden en opzeggingen.”
“Op dit moment minder prominent in het nieuws, maar nog altijd relevant voor de sector is de vergrijzing in Nederland. Want die heeft impact op economische groei. Reken er maar op dat we een periode tegemoet gaan waarin groei gematigder is dan we gewend zijn. Neem daarbij een voorbeeld aan het vergrijzende Japen waar economische groei al lang uitblijft. In een economie met langdurige matige groei of zelfs nulgroei is er ook amper potentieel voor het bedrijfsleven, waaronder verzekeraars. Dat zal ook de investeringszin onder druk zetten. Daarbij heeft vergrijzing ook grote gevolgen voor de arbeidsmarkt en ongetwijfeld ook voor de schadelast van inkomens- en arbeidsongeschiktheidsverzekeringen (AOV). De populatie Nederlanders verandert immer.”
“En dan wil ik verzekeraars nog meenemen in de politiek, met name als het gaat om pensioen en de sociale zekerheid. Als het aan Wouter Koolmees had gelegen, kregen werknemers met het nieuwe pensioenstelsel een individuele pensioenpot. De overheid koos uiteindelijk voor een middenweg waarin pensioenfondsen nog een grote rol spelen. Recent las ik een interview met Harold Herbert (Verbond) hierover. Hij verwacht dat dit nieuwe pensioenstelsel een opstap is naar een individuele pensioenpot. Als dat zo is, wordt pensioen voor verzekeraars een steeds interessantere markt.”
“Ook zijn er politieke discussies over de wel of niet verplichte AOV voor zzp’ers en loondoorbetaling bij ziekte. Is een collectieve, (semi-)publieke of juist private oplossing het beste? Als verzekeraars meer ruimte krijgen, moeten zij rekening houden met het vertrouwen van politiek en consumenten. En dan kun je mijns inziens niet om de woekerpolissen heen. Voor de sector misschien een oude koe, maar mensen zijn dat echt nog niet vergeten. Het is voor verzekeraars dus van strategisch belang welke kant het politieke balletje oprolt.”
“Kortom; het is een open deur, maar de wereld is echt in onzekerheid. Om zo goed mogelijk op de toekomst voorbereid te zijn, kunnen bedrijven niet anders dan in scenario’s denken. Een goed voorbeeld vind ik de komst van het nieuwe pensioenstelsel. Deze week las ik een artikel over pensioenberekeningen die zijn gemaakt voor het nieuwe stelsel. Om door te rekenen wie recht heeft op welk deel van de pensioenpot, moet gewerkt worden met allerlei scenario’s. Wat bleek? Niemand had daarbij gerekend op een inflatie van 10%, nu realiteit. Houd in je bedrijfsvoering daarom óók rekening met extremen.”