“We hebben geen woorden nodig, maar daden”
Hij is aan zijn tweede termijn bezig in Europa en heeft, als betrokkene bij het EU Action Plan on Sustainable Finance, het tij behoorlijk mee. “Natuurlijk helpt het om de handen meer op elkaar te krijgen voor strenge(re) maatregelen als het klimaat zich even flink laat gelden.
Paul Tang staat bekend als een kleurrijke man in Brussel. Hij steekt zijn mening niet onder stoelen of banken en is vooral bekend geworden door zijn strijd tegen de belastingontwijking van grote bedrijven.
Sinds 2018 heeft Tang zijn grenzen verlegd en maakt hij zich in Europa naast de belastingen ook druk om data(bescherming) en duurzame financieringen. In juli is de zogenoemde Renewed Sustainable Finance Strategy (zie ook kader) gepubliceerd. Kort samengevat legt de Europese Commissie de lat voor duurzame financiering met die strategie een stuk hoger. Aan Tang de vraag waarom, maar daarnaast praten we ook over de rol van Europa en die van verzekeraars.
Het gesprek vindt begin deze week plaats via Teams. Na een ‘zomerse’ zondag waarop in één Fries dorp meer dan 100 mm regen is gevallen, rijst als eerste de vraag of hij de kunst van een goede timing beheerst.
Helpt een zomer vol overstromingen, hitte, bosbranden en allerlei andere ellende bij het agenderen van strenge maatregelen via de Renewed Sustainable Finance Strategy?
“Begrijp me goed, ik zou het liever anders zien, maar het is wel goed dat mensen zich meer bewust worden van de impact van klimaatverandering op onze economie en op ons welzijn. In het laatste IPCC-rapport van de Verenigde Naties komt ook weer een heel scala aan mogelijke veranderingen voorbij waar ik niet blij van word. We krijgen niet alleen met meer regenval te maken en dat is geen goed nieuws voor verzekeraars.”
Hoe is die nieuwe strategie ontvangen?
“Goed. Het plan heeft in de financiële wereld veel impact. Het is een renewed strategy. Dat betekent dat we al eerder (in 2018) zijn begonnen met het idee om de financiële sector duurzamer te maken. We richten ons daarbij niet alleen op het milieu, maar ook op mensen. Zowel het bedrijfsleven als de financiële sector snappen overigens heel goed dat ze deel uitmaken van een samenleving en impact hebben op hun omgeving.”
Neemt dat besef toe?
“Ja, dat bewustzijn groeit. Op zich mooi, maar de vertaling naar de praktijk is vaak nog een heel ander verhaal. En dat is precies waar de renewed strategy op inhaakt. De financiële sector kan bijdragen aan een betere wereld, maar vraagt zichzelf ook af hoe. Wij zijn drie jaar geleden met die strategie begonnen met meer openheid. Laat maar zien wat de impact is van jouw bedrijf op mens en milieu. Een belangrijk initiatief, maar daar kan het niet bij blijven. De zogenoemde kredietbeoordelaars moeten ook duurzaamheid in hun werk meenemen. Hoe doen ze dat? Doen ze dat voldoende? Zijn er betere vergelijkingen mogelijk? Hetzelfde geldt voor verzekeraars en banken. Houden zij voldoende rekening met de financiële gevolgen van duurzaamheid? Ze zullen moeten berekenen wat het effect van duurzaamheid is op hun bedrijf, maar ook wat het effect is van hun bedrijf op duurzaamheid. Het gaat om beide kanten en dat is nog relatief nieuw. Het moet handen en voeten krijgen.”
Wat staat er in de (Renewed) Sustainable Finance Strategy?
Europa wil het eerste klimaatneutrale continent worden (de zogenoemde Green Deal). Om dat te bereiken, heeft de EU in 2018 onder meer een Sustainable Finance Strategy gepubliceerd, een strategie voor duurzame financiering. In die strategie staan diverse initiatieven om zowel de klimaatverandering als andere (milieu)problemen aan te pakken.
In juli heeft de EU een Renewed Sustainable Finance Strategy gepresenteerd waarmee de lat in de strijd tegen klimaatverandering nog wat hoger wordt gelegd. De financiële sector wordt namelijk een cruciale rol toegedicht om de doelstellingen van de Green Deal te halen.
De nieuwe strategie bevat zes belangrijke doelstellingen:
1. De toegang tot financiering verbeteren voor bedrijven die de transitie willen maken naar een duurzamer bedrijfsmodel.
2. De toegang tot duurzame financiering inclusiever maken, zodat ook het mkb gebruik kan maken van duurzame financiering en zich kan verzekeren tegen de gevolgen van klimaatverandering.
3. De weerbaarheid van de financiële sector tegen duurzaamheidsrisico’s vergroten door klimaatrisico’s een grotere rol te geven in de kapitaalseisen voor financiële instellingen.
4. De bijdrage van de financiële sector aan een duurzame samenleving vergroten door meer private kapitaalstromen naar duurzame investeringen te leiden.
5. De integriteit van de financiële sector waarborgen in de transitie naar een duurzame economie, door te voorkomen dat financiële producten - ten onrechte - als groen worden verkocht (green washing).
6. De standaarden voor duurzame financiering ook buiten de EU uitrollen door landen te helpen hun eigen strategieën voor een betere toegang tot duurzame financiering te ontwikkelen.
De Europese Commissie zal eind 2023 verslag uitbrengen. Meer lezen over de nieuwe strategie? Bekijk dan het persbericht dat de Europese Commissie in juli uitbracht.
Er zijn niet langer woorden nodig, maar daden?
“Inderdaad. Woorden zonder daden worden uiteindelijk cynisch. Twee jaar geleden heeft een rondetafel van Amerikaanse CEO’s een mooi statement uitgesproken. Zij zeiden dat het niet langer de aandeelhouder is die het voor het zeggen heeft: niet de shareholder, maar een stakeholder is voortaan leading. Al met al waren het veel mooie woorden, maar vooralsnog blijven het ook woorden. Ik heb nog eens nagelezen wat deze Amerikaanse bedrijven met dat statement hebben gedaan. De korte samenvatting is ‘niks’. Maar vergis je niet, ook wij moeten beter kijken hoe we die veranderingen echt voor elkaar kunnen krijgen. Daar ligt volgens mij een mooie rol voor verzekeraars. Zij hebben immers heel nadrukkelijk te maken met de veranderingen in ons klimaat en mogen we dan ook niet van ze verwachten dat ze proberen die veranderingen zoveel mogelijk te voorkomen, bijvoorbeeld in hun beleggingsbeleid?”
Doen verzekeraars dat niet dan?
“Zeker wel. Een aantal loopt zelfs voorop, maar we moeten met zijn allen nog veel harder gaan lopen.”
Waarom wil Europa eigenlijk het beste jongetje van de klas zijn?
“Ik weet niet of je dat zo kunt zeggen. We moeten anders met mens en milieu omgaan. Europa wil daarom in brede zin duurzaam opereren. Onze bedrijven zijn niet langer alleen winstmachines. Op dit moment ligt Europa voorop, maar eerlijk gezegd vragen alle klimaatveranderingen ook wel om actie en daarin zullen machtsblokken als China en Amerika mee moeten.”
Jullie zijn in 2018 met het EU Action Plan on Sustainable Finance begonnen. Gaat het snel genoeg?
“Nee, het gaat nooit snel genoeg. We weten al meer dan twintig jaar dat menselijk handelen impact heeft op ons klimaat. Het gaat heel traag, maar beter laat dan nooit zal ik maar zeggen. Bovendien moet je in de politiek ook geduld hebben. Zeker als het gaat om een systeemverandering. We komen uit een tijd waarin de CEO een bedrijf leidde waar winst voorop stond, terwijl we nu weer op weg zijn naar bedrijven die een onderdeel zijn van de samenleving. Toen wij in 2018 begonnen, wisten we al dat we een lange adem moesten hebben en eerlijk gezegd ben ik best optimistisch. ESG (Environmental, Social & Govnernance), impact investment en al dat soort termen zijn enorm populair op dit moment. De bereidheid is groot en dat heeft mij prettig verrast. We hoeven niet tegen een muur op te boksen. In Amerika gaan de veranderingen veel trager. De CEO van Black Rock schrijft ieder jaar een brief aan andere CEO’s wat ze moeten doen, maar Black Rock loopt zelf nog tamelijk achter in zijn denken en doen. Ze zijn niet heel vooruitstrevend zal ik maar zeggen.”
"De bereidheid in de financiële sector is groot. We hoeven niet tegen een muur op te boksen."
Wie is Paul Tang?
Paul Tang is econoom en politicus. Na zijn studie (Economie) aan de Universiteit van Amsterdam werkte hij tien jaar lang bij het Centraal Planbureau, onder meer aan een analyse van de uitdagingen voor de Europese Unie (Four futures of Europe). In 2005 trad hij in dienst bij het ministerie van Economische Zaken en twee jaar later werd hij beëdigd als Tweede Kamerlid voor de PvdA.
Voor de Europese Parlementsverkiezingen in 2014 was Tang de lijsttrekker en op 1 juli 2014 werd hij lid van het Europees Parlement. Sinds het najaar van 2018 is hij, namens de commissie Economische Zaken nauw betrokken bij het EU Action Plan on Sustainable Finance, dat de financiële sector moet (laten) verduurzamen.
Waar ligt de grootste uitdaging als het gaat om duurzaamheid in Europa?
“Mogen het er ook twee zijn? De eerste is het handen en voeten geven aan de financiële verslaglegging. Er moeten data komen die goed vergelijkbaar zijn, zodat consumenten en beleggers weten wat ze kopen. De impact van een bedrijf moet met andere woorden meteen duidelijk zijn, zodat je als investeerder zeker weet dat er geen kinderarbeid in je keten zit. Daarnaast moeten de bedrijven zelf natuurlijk ook weten wat hun missie is en die tot uitvoering brengen. Zo’n missie gaat niet over geld – dat is een voorwaarde – maar over de bijdrage die een bedrijf aan de samenleving heeft. Ik kijk zelf bij de uitvoering naar de beloningsstructuur. Als er nog steeds in aandelen wordt beloond, weet ik genoeg. Er zijn zat andere manieren van belonen mogelijk. Waarom zou je een CEO niet kunnen afrekenen op de CO2-uitstoot van het bedrijf?”
Je bent van huis uit econoom. Wat heb jij met duurzaamheid?
“Hetzelfde als veel anderen. Ik vind dat we als mens verantwoordelijk zijn om de planeet op een fatsoenlijke manier achter te laten voor onze (klein)kinderen. Dat lukt mij niet alleen. Ik kan mijn papieren thuis wel scheiden, maar als we echt wat willen veranderen, moeten we het samen doen.”
Waar maak jij je het meeste druk over?
“Maak het praktisch. Wij wonen sinds 2015 in ons huidige huis. Daar zit nog gas in en hoewel ik er graag vanaf wil, vraag ik me ook af hoe? Hoe gaan we ervoor zorgen dat mensen van het gas af komen? Mensen moeten niet overdonderd worden. Ik houd niet van een wijzend vingertje. Ik geloof meer in een uitgestoken hand.”
De regels voor de financiële sector worden onder die Renewed Sustainable Finance Strategy in ieder geval een stuk gedetailleerder en uitgebreid (naar milieudoelstellingen als water, een circulaire economie en biodiversiteit). Is dat een uitgestoken hand of een wijzend vingertje?
“Een uitgestoken hand, zonder twijfel. Zoals ik met mijn huis zit, zo zitten de financiële sector en het bedrijfsleven met hun rol. Bedrijven en financiële instellingen hebben meer impact dan jij en ik. Daarom is de strategie er gekomen, om de sector instrumenten te geven. Veel bedrijven zijn zich bewust dat het anders moet, maar het feit dat je je bewust bent, betekent nog niet dat je meteen in actie komt. Daarom gaf ik het voorbeeld van mijn huis. Ik weet ook niet hoe en waar ik moet beginnen. De andere kant van de medaille is dat we willen breken met het ‘geen daden, maar alleen woorden’. Hoeveel investeringen in de fossiele industrie heeft een verzekeraar nog op zijn balans staan? Wat is de werkelijke beurswaarde van Shell als olievelden moeten worden afgeschreven om aan de Parijs-doelstellingen te voldoen? Meten is weten, maar dan wel liever via die uitgestoken hand.”
"Ik houd meer van een uitgestoken hand dan van een wijzend vingertje."
Een van de doelstellingen van de strategie is om green washing tegen te gaan. Gebeurt het vaak dat bedrijven hun producten duurzamer presenteren dan ze eigenlijk zijn?
“Er zijn genoeg voorbeelden. No doubt about that. Toch kies ik ervoor dat dat niet expres gebeurt. Natuurlijk zijn er slechteriken, maar ik zie ook veel goede wil. Daar concentreer ik me veel liever op.”
Wat kan Europa doen? Nog meer wetgeving?
“Ik geloof meer in diversiteit. Ik zie op het terrein van duurzaamheid een aantal koplopers. Ook onder verzekeraars. Zij kunnen andere bedrijven de juiste weg laten zien. Dat werkt beter dan wetgeving, of die nou nationaal of Europees is. De taak van wetgeving is om de achterblijvers bij de koplopers te laten aansluiten. Kort samengevat richten we in Europa onze pijlen op twee zaken. De eerste is gericht op data. Laat maar zien wat je in huis hebt. Als we niet kunnen meten, kunnen we ook niet weten. De tweede zit meer op het terrein van de taxonomy. Wat is duurzaam(heid)? Ik zal je niet met details vermoeien, maar dat leidt in Europa geregeld tot veel discussie, vooral tussen landen onderling. Wat is duurzame bosbouw? Valt nucleaire energie ook onder duurzaamheid? Ja, dat soort discussies komen ook voorbij, maar dat hoort erbij. Ik ben vaak ongeduldig, maar niet pessimistisch. Uiteindelijk worden er stappen gezet.”
Zie jij veel verschil tussen banken en verzekeraars?
“Beide zijn van goede wil, maar verzekeraars zitten meer in de beleggingshoek en banken verstrekken ook leningen. Zij kunnen een veel grotere rol spelen bij het ondersteunen van het mkb. Mijn bakker op de hoek weet, net als ik, niet zo goed waar hij moet beginnen om duurzaam te worden. Daar kan zijn bank ’m bij helpen.”
En verzekeraars?
“Zij krijgen als geen ander te maken met soms onverwachte veranderingen in het klimaat. Zoals bij de overstromingen in Limburg. Ik ben geen verzekeraar, maar wie beschermt de mensen in Valkenburg? Wie komt er voor ze op? Wie helpt ze?”
"Wie beschermt de mensen in Valkenburg? Wie komt er voor ze op? Wie helpt ze?"
Het vizier van Europa is vooralsnog erg gericht op de beleggingskant, terwijl die overstromingen ook een behoorlijk Europees tintje hebben? Is dat een volgende stap? Kijken naar de verzekerbaarheid van overstromingen?
“Ik zou dat logisch vinden. Nogmaals, ik ben geen verzekeraar, maar ook op dit gebied zou het fijn zijn als er koplopers zijn die laten zien hoe het anders en beter kan. Er ligt zeker een rol voor Europa als het bijvoorbeeld gaat om het verhogen of verzwaren van dijken of ruimte aan water te geven, maar hoe mensen de schade zoveel mogelijk kunnen beperken, is niet de eerste taak voor een wetgever. Bedenk verder wel dat als overstromingen vaker voorkomen, verzekeraars niet steeds op de overheid als ‘insurer of the last resort’ kunnen rekenen. Het is goed dat overheden en verzekeraars na de overstromingen in Limburg hierover in discussie gaan.”
Je zegt een paar keer ‘ik ben geen verzekeraar’, maar wat zou jij anders doen als je wel een verzekeraar was?
“Ik zou heel nadrukkelijk kiezen voor een missie waarin duurzaamheid breed verankerd zit. De mooie opdracht die een verzekeraar heeft, is om niet alleen mensen te verzekeren tegen schade, maar liefst die schade te voorkomen. Daarom zou ik beter en duurzamer gaan beleggen. En ik zou de beloningsstructuur veranderen. Je hoeft een bestuur niet af te rekenen op financiële resultaten. Kijk gewoon eens hoeveel duurzamer het bedrijf onder hun leiding is geworden en reken ze daarop af.”
Tot slot, zeg eens eerlijk: heb jij er vertrouwen in dat ‘we’ de klimaatdoelen van Parijs gaan halen?
“Het wordt heel hard werken, maar het is nog steeds te doen.”
(Tekst: Miranda de Groene - Fotografie: Ellen Jonges)
"Je hoeft een bestuur niet af te rekenen op financiële resultaten. Je kunt ook kijken hoeveel duurzamer de onderneming is geworden."
Was dit nuttig?