Expeditie Spitsbergen: “We moeten echt aan de slag”

“Compleet onwerkelijk”. Dat is de eerste reactie van Pieter Lugtigheid als hij terugblikt op de expeditie die hij eerder dit jaar maakte naar Spitsbergen. “Ik heb dezelfde route gevaren als Willem Barentsz. Onvoorstelbaar. Een droom, maar tegelijkertijd heel scary. Ik hoorde en zag een gletsjer wegsmelten. Dat gaat 24 uur per dag door, een verschrikkelijk idee.”

Lugtigheid is Head of Responsible Business bij Aegon Nederland. Dat wil zeggen dat hij verantwoordelijk is voor de strategie Verantwoord en Duurzaam ondernemen en de uitvoering daarvan. In april mocht hij, samen met een board-member van Aegon, mee op een vierdaagse expeditie naar Spitsbergen. Hij was enorm onder de indruk van Spitsbergen, maar benadrukt meteen dat de expeditie “iets meer inhield dan vier dagen rondkijken op de Noordpool”. “Het was en is inderdaad knetterhard werken”, beaamt ook expeditieleidster Anita de Horde. Samen vertellen ze vandaag op het Klimaatevent over hun ervaringen voor, tijdens en na de expeditie.

Eind 2017
Die expeditie begint al in 2017, met diverse deelnemerssessies om het doel scherp te stellen. Aan tafel zitten op dat moment naast Lugtigheid en De Horde een aantal bankiers, één andere verzekeraar en vermogensbeheerders. Na de nodige discussies wordt er gekozen voor twee belangrijke thema’s: duurzaam wonen en duurzaam financieren. 
Voor Lugtigheid begon de reis echter veel eerder. “Ik ben een man met een missie. Ik houd mezelf en anderen graag een spiegel voor. Hoe kunnen we de wereld meer verantwoord en duurzaam maken? Ook intern, binnen Aegon, heb ik die missie gericht op het veranderen van het bedrijf. Deze week ga ik bijvoorbeeld een zaal vol collega’s vertellen over onze expeditie en de vervolgstappen.”

Ed Nijpels
De expeditie naar Spitsbergen heeft zijn missie in het leven nog scherper gemaakt. “Natuurlijk is het mooi om op een verjaardag te vertellen dat ik op de Noordpool heb gestaan, maar ik wil meer. Ed Nijpels hield twintig jaar geleden al een pleidooi over het smelten van de ijskappen en voor zonnepanelen. Het is jammer dat het zo lang heeft geduurd, maar ik vind het wel mooi dat het nu gaat gebeuren. Er komen eindelijk daden.”
Hij wijst in dat kader onder meer op de beleggingen van Aegon die wereldwijd zo’n 800 miljard euro beslaan. “Aegon gaat steeds meer op andere manieren beleggen en daar ben ik trots op. We zijn met ons General Account geld al uit tabak en de thermische kolen gestapt. Palmolie is de volgende stap. Spitsbergen heeft ons perspectief veranderd. In onze aanpak zaten naast beleggingen ook al producten, de vitaliteit van medewerkers, ons maatschappelijke programma en aandacht voor de planeet. De veranderingen die Spitsbergen teweeg heeft gebracht, hebben te maken met het verandertempo. Dat moet omhoog, ook met meten. Om te weten hoe je presteert, moet je meten: ESG, CO2. Ook dat gaan we de komende periode doen.”

Van hoofd naar hart
De Horde noemt Aegon inmiddels als een voorbeeld. “Kort samengevat hebben we in Spitsbergen geprobeerd met de deelnemers ‘van hoofd naar hart’ te gaan. We wilden laten zien wat klimaatverandering is, dat het twee voor twaalf is en we actie moeten ondernemen. Die boodschap is bij Aegon goed geland.”
De Horde heeft inmiddels veel ervaring op het gebied van duurzaamheid in de financiële sector. Samen met poolreizigster en klimaatjournaliste Bernice Notenboom organiseerde zij de expeditie naar Spitsbergen voor de financiële sector. “Ik was verantwoordelijk voor het inhoudelijke programma aan boord en voor het voor- en na-traject. Wij gaan zelfs tot in 2019 door.”
Over de reden kan ze kort zijn. “De reden om deze expeditie te organiseren, was heel simpel. Diverse sectoren onderhandelen nu om een bijdrage te leveren aan de CO2-reductie uit het Klimaatakkoord. Van de financiële sector wordt geen bijdrage gevraagd. Wij (Bernice en ik) vonden dat raar. De financiële sector financiert de Nederlandse economie en daarmee ook de groene transitie. De sector heeft bijvoorbeeld de keuze om fossiele leningen af te bouwen en groene innovaties te stimuleren. Op die manier heeft ze ook een aandeel in het klimaat. Het is echt belangrijk dat de sector de handen ineenslaat.”

Wonen als lastig thema
Het meest trots is De Horde op de ambitie om duurzamer te financieren en te beleggen. “Vijftien financiële instellingen hebben zich nu gecommitteerd om -49 procent CO2-reductie voor 2030 te bewerkstelligen. Naast Aegon en a.s.r. staat ook Achmea op die lijst van vijftien. Achmea was niet met de expeditie mee, maar doet wel mee. We hopen dat er nog meer mee doen en dat de ambitie in het Klimaatakkoord wordt opgenomen.” Ze stelt de vraag vervolgens hardop: “Wil je als financiële sector volgend zijn of liever een leidende rol vervullen?”
Haar eigen motto past daar mooi bij: “Alleen ga je snel, samen kom je ver.” Lugtigheid knikt. Hij is het eens. “Door duurzaam te beleggen komen we in contact met en beïnvloeden we overheden en het bedrijfsleven, maar we willen ook bij de burgers komen. We moeten als het ware de grijze massa van grijs naar groen bewegen. Dat hopen we met het thema wonen te doen.”
“Wonen is een belangrijk, maar ook lastig thema”, vult De Horde aan. “Het is ontzettend moeilijk om mensen te activeren om in actie te komen. Daarom ben ik ook zo blij met de plannen die tijdens de expeditie zijn ontwikkeld om het duurzaam wonen makkelijker te maken. In de praktijk lopen huiseigenaren namelijk geregeld tegen barrières aan, bijvoorbeeld omdat het lastig is om de hypotheek open te breken om zonnepanelen of isolatie te financieren zonder al teveel kosten te maken. De deelnemers aan de expeditie willen dat het makkelijker wordt om een klein bedrag te lenen, met garantiestelling van de staat, om je huis beter te isoleren of om zonnepanelen aan te schaffen. Ik vind dat een mooi voorbeeld van meedenken met je klant. Of, zoals een van de wetenschappers die met de expeditie mee was, het zo mooi verwoordde: ‘Het is dramatisch met de aarde gesteld, maar dit soort ideeën geeft weer een klein beetje lucht.’ Een wetenschapper die blij is dat het bedrijfsleven in actie komt, geeft voor mij de paniek goed weer. We hebben lang genoeg gepraat. Tijd voor actie.”