Bij de meeste verzekeraars kunt u een rechtsbijstandverzekering afsluiten. Veel verzekeraars voeren de rechtsbijstand echter niet zelf uit, maar werken daarvoor met een vaste uitvoerder. Wie deze uitvoerder is, staat altijd in de polisvoorwaarden. In Nederland zijn drie soorten rechtsbijstanduitvoerders actief:

1. Verzekeraars die alleen een rechtsbijstandverzekering en geen ander soort verzekering aanbieden. Ze voeren zelf de rechtsbijstand uit en doen dat ook voor andere verzekeraars. Dit zijn de zogenaamde monobrancheverzekeraars. Voorbeelden hiervan zijn DAS en Arag.
2. Een uitvoerder die slechts voor één verzekeraar werkt: Een onafhankelijke stichting van een verzekeraar die de rechtsbijstand uitvoert voor een verzekeringsmaatschappij die naast de rechtsbijstandverzekering ook andere verzekeringen aanbiedt. Dit zijn de multibrancheverzekeraars. Voorbeelden hiervan zijn Univé Rechtshulp en Stichting Achmea Rechtsbijstand.
3. Een commerciële uitvoerder die voor meerdere verzekeraars de rechtsbijstand uitvoert, maar zelf geen verzekeringen aanbiedt. Een voorbeeld hiervan is BrandMR.

Deze pagina gaat verder over verzekeraars, maar daarmee worden ook uitvoerders bedoeld.

Verzekeraar/uitvoerder verleent zelf rechtsbijstand

De rechtsbijstandverzekering is een naturaverzekering. Dat houdt in dat eigen juristen van de verzekeraar de rechtsbijstand verlenen. De klant kan niet zonder overleg met de verzekeraar en zonder voorafgaande toestemming een eigen rechtshulpverlener inschakelen en de nota hiervan bij de verzekeraar neerleggen. Door met eigen juristen en advocaten te werken, is er grip op de kwaliteit en beperken verzekeraars de kosten, waardoor de premie van de verzekering betaalbaar blijft.

Verzekeraar/uitvoerder kan dossier uitbesteden

Het kan voorkomen dat de verzekeraar een dossier uitbesteedt aan een andere juridische dienstverlener. Bijvoorbeeld omdat er onvoldoende capaciteit bij de uitvoerder is  of deze onvoldoende expertise over het geschil heeft. Hiervoor werkt de verzekeraar samen met zogenaamde netwerkkantoren. Met deze kantoren maakt de verzekeraar vaste prijs- en kwaliteitsafspraken. Het netwerkkantoor moet aan dezelfde kwaliteitseisen voldoen als de eigen medewerkers van de verzekeraar.

Klant kan eigen hulpverlener kiezen

Als er sprake is van een gerechtelijke of administratieve procedure, dan zal de verzekeraar contact opnemen met de klant om hem te vertellen hoe hij die verder wilt helpen. De verzekeraar zal de klant er dan ook op wijzen dat hij een juridisch expert mag kiezen die bij een ander kantoor werkt. Dit heet de vrije keuze rechtshulpverlener (VKR en in de volksmond vrije advocaat keuze). Een verzekeraar vergoedt in zo’n geval de kosten tot een maximaal bedrag. Die bedragen kunnen per verzekeraar en expert verschillen. Dat staat in de polisvoorwaarden.

Vaak kan de klant voor een hogere maximale vergoeding kiezen door een hogere premie te betalen. Als er een advocaat voor het geschil vereist is (procesmonopoliezaken), dan vergoedt de verzekeraar een hogere vergoeding dan als het geschil ook opgelost kan worden door een (eigen) jurist.

Hierdoor blijft de verzekeringspremie betaalbaar en juridische bijstand voor een zo’n groot mogelijke groep Nederlanders toegankelijk.

De kwaliteit van dienstverlening door rechtsbijstandsuitvoerders wordt door klanten gemiddeld zeer positief beoordeeld. Alle rechtsbijstandverzekeraars en -uitvoerders dienen te voldoen aan de eisen van de Kwaliteitscode Rechtsbijstand van het Verbond van Verzekeraars. Hierin staat welke verplichtingen een rechtsbijstandverzekeraar heeft tegenover de klant. Als een klant ontevreden is over de rechtsbijstand van de verzekeraar, dan kan hij de volgende acties ondernemen:

• Hij kan de klachtregeling van de verzekeraar doorlopen. Mocht dat niet tot het gewenste resultaat leiden, dan kan de klant zijn klacht neerleggen bij Kifid.
• Hij kan gebruikmaken van de geschillenregeling. Deze wettelijk verplichte regeling geeft de klant de mogelijkheid om op kosten van de verzekeraar een onafhankelijk scheidsrechter om een oordeel te vragen wanneer er verschil van mening is over de voorgestelde juridische aanpak of de juridische beoordeling van de redelijke kans op het behalen van het door de klant gewenste resultaat bestaat. Deze acties staan in de polisvoorwaarden. Ook informeren verzekeraars de klant hierover op hun website.

Toegang tot het recht is essentieel in een democratische rechtsstaat. Nederlanders die juridisch
advies of bijstand nodig hebben bij een procedure, en geen advocaat of mediator kunnen betalen, hebben recht op een vergoeding voor de kosten. Daarnaast kunnen zij advies inwinnen bij het juridisch loket. Gezamenlijk worden deze voorzieningen gesubsidieerde rechtsbijstand genoemd.

Het kabinet heeft een commissie gevraagd onderzoek te doen naar de oplopende kosten voor
gesubsidieerde rechtsbijstand. Om dit stelsel voor gesubsidieerde rechtsbijstand betaalbaar te houden en toekomstbestendig te maken, heeft Minister Dekker eind 2018 een brief naar de Kamer gestuurd waarin de contouren zijn geschetst voor de herziening van gesubsidieerde rechtsbijstand. De minister wil dat via zogeheten rechtshulppakketten ook andere juridische dienstverleners (naast de advocatuur) juridische bijstand mogen aanbieden. Om hiermee ervaringen op te doen worden de komende tijd pilots uitgevoerd.

Rol verzekeraars

Rechtsbijstandverzekeraars vervullen een belangrijke rol bij het toegankelijk en betaalbaar maken van rechtshulp, maar zijn geen partij in het huidige stelsel voor gesubsidieerde rechtsbijstand. Op dit moment voeren alleen advocaten door de overheid gefinancierde rechtshulp uit. Op verzoek van minister Dekker neemt het Verbond samen met andere vertegenwoordigers van juridische hulpverleners (advocatuur, mediators) deel aan overleggen over de herziening van het stelsel. Daarnaast loopt er bij LegalGuard (onderdeel van Achmea) op dit moment een pilot waarin juristen van LegalGuard rechtshulp verlenen.

Belangrijk uitgangspunt voor de herziening van gesubsidieerde rechtsbijstand is om geschillen in een vroegtijdig stadium – voordat ze escaleren – en op een laagdrempelige manier op te lossen. Dit kan door onder meer laagdrempelige voorzieningen in de wijk te organiseren. Mocht meer specialistische hulp nodig zijn, dan kan worden verwezen naar aanbieders van rechtshulppakketten. Hiermee is een breder aanbod van juridische dienstverleners beschikbaar , om geschillen op een adequate, effectieve en betaalbare manier op te lossen.

Standpunt verzekeraars

Verzekeraars steunen deze aanpak. Het is goed dat een breed scala aan juridische dienstverleners via het aanbieden van rechtshulppakketten betrokken kan worden bij het verlenen van gesubsidieerde rechtsbijstand. Kwaliteitsborging is daarbij uiteraard van groot belang. Via verschillende pilots en in nader overleg met belanghebbenden, waaronder rechtsbijstandverzekeraars, zullen de contouren van het nieuwe stelsel verder worden ingevuld. Het is van groot belang dat deze invulling van de plannen zorgvuldig gebeurt. De methode om via pilots ervaring op te doen met nieuwe werkwijzen is bij uitstek geschikt om de diverse effecten in kaart te brengen. Wij vinden het belangrijk dat iedereen in Nederland de toegang tot het recht behoudt en het nieuwe stelsel dit goed waarborgt.

Vier rechtsbijstandverzekeraars en zes advocatenkantoren, aangesloten bij de Specialisatievereniging Sociaal Zekerheidsrecht advocaten, starten een gezamenlijke pilot van één jaar waarin verzekeraars rechtsbijstanddossiers uitbesteden aan advocatenkantoren.

Verzekeraars besteden vaker dossiers uit aan advocatenkantoren waarmee ze veel samenwerken. Uniek aan deze pilot is dat de samenwerking uit meerdere rechtsbijstandverzekeraars en kantoren bestaat. De deelnemende partijen hebben afspraken gemaakt over de kwaliteit, tijdsbesteding en kosten. Het is de bedoeling dat de deelnemende verzekeraars tijdens de pilot 75 dossiers overdragen aan de advocatenkantoren.

Pilot

Het doel van de pilot voor de deelnemers is onder andere om meer inzicht te krijgen in het zaaktype, de daarbij te verlenen rechtsbijstand en tijdsbesteding. Daarnaast stellen deelnemers met het verzamelen van deze data een definitie van kwaliteit en redelijke kosten in dit soort zaken vast waarover tussen beiden consensus  is. Een resultaat van deze pilot kan zijn dat de uitkomsten gebruikt kunnen worden als best practices hulp aan klanten in andere SZ-zaken en aan de advocatuur. Deelnemers meten beiden de kwaliteit van de geleverde rechtshulp in de pilotzaken, onder andere door klanttevredenheidsonderzoeken en peer reviews.

Evaluatie

Na één jaar evalueren de deelnemers de pilot en beslissen ze of de pilot al dan niet doorgaat en zo ja, in welke vorm. Tussentijds evalueren de deelnemers het verloop van de pilot.

Deelnemende verzekeraars
ARAG, DAS, Stichting Achmea Rechtsbijstand en Univé.

Deelnemende advocatenkantoren
Strix Advocaten te Groningen, Westhoff Advocaten te Amsterdam, JLM Advocaten te Arnhem, Centrum Advocaten te Almelo, Oudegracht Advocaten te Alkmaar en Zumpolle Advocaten te Utrecht.