Projectleider Samuel Waterberg over People Pension Trust.

Tachtig procent van de werkende bevolking is werkzaam in de informele sector en heeft geen oudedagsvoorziening. Als pilotproject werd in 2012 People Pension Trust opgetuigd. In samenwerking met het ministerie van Buitenlandse Zaken heeft SDMO bijgestaan met funding en technische assistentie. Projectleider Samuel Waterberg over het succes van het eerste micropensioenproject in Afrika.

In hoeverre willen en kunnen Ghanezen geld opzij leggen voor hun oudedagsvoorziening?
“Ghana heeft na jarenlange economische moeilijkheden zoals lage economische groei, stijgende inflatie, dalende valuta, de weg omhoog gevonden. De inflatie is op dit moment ‘single digit’, de Ghanese Cedi is een van de sterkste valuta van de afgelopen maanden. Ghana zit op dit moment in de top drie van sterkst groeiende economieën ter wereld. Dit heeft te maken met de nieuwe economische policies van de nieuwe regering.

Ghana heeft een spaarcultuur, dit is echter veelal voor de korte termijn of voor een specifiek doel, maar niet voor de lange termijn. Een bekende vorm van sparen in Ghana is het zogenaamde ‘Susu’. Susu is een vorm van sparen waarbij iemand dagelijks of wekelijks een bedrag komt ophalen bij de spaarders. Aan het einde van de maand gaat het totaal opgehaalde en gespaarde geld naar een van de deelnemers van de Susu. Iedere maand krijgt een andere deelnemer het totaal gespaarde bedrag.

Sparen voor de lange termijn is voor veel Ghanezen lastig. Producten voor lange termijn sparen zijn maar beperkt aanwezig. Tot een aantal jaar geleden werd pensioen gezien als een product voor werkenden in de formele sector. Tot de formele sector horen mensen die werken voor de overheid, multinationals of gevestigde ondernemingen. In Ghana werkt minder dan 15 procent van de werkenden in deze formele sector. De overige 85 procent van de werkende bevolking werkt in de informele sector. Mensen in de informele sector werken vaak voor zichzelf of in een niet gereguleerde markt zoals boeren, taxichauffeurs, marktvrouwen en kleine zelfstandigen. Pensioenproducten voor mensen die in de informele sector werken zijn zeer beperkt.

In 2010 is het Ghanese pensioenstelsel gewijzigd naar een driepijlersysteem. Pijler 1 en 2 zijn verplichte pensioenen voor werkenden in de formele sector. In pijler 1 wordt 13,5 procent van het brutosalaris gespaard voor pensioen en betaald door de werkgever. In pijler 2 wordt 5 procent van het brutosalaris gespaard voor het pensioen en betaald door de werknemer. Pijler 3 is in het leven geroepen zodat werkenden in de informele sector ook voor pensioen kunnen sparen. In pijler 3 kunnen mensen vrijwillig sparen voor hun pensioen, waarbij de deelnemer zelf kan bepalen hoeveel en wanneer hij/zij spaart. People’s Pension Trust richt zich op de informele sector met zijn pensioenproduct(en) en probeert mensen in de informele sector te onderwijzen over het belang van pensioenen. People’s Pension Trust biedt een product aan zodat deelnemers kunnen sparen voor hun pensioen.”

Wanneer en hoe is het project gestart?
“Het project is gestart in 2012 door Enviu met ondersteuning van SDMO. Er werd gestart met een landenonderzoek om uit te zoeken in welke Afrikaans land het project uitgerold kon worden. Uit dit onderzoek kwam Ghana naar voren. Factoren die onder andere een rol hebben gespeeld, zijn de aanwezigheid van pensioenregelgeving, infrastructuur, exploitanten van mobiele telefoonnetwerken, Engelstalig land en veiligheid. In Ghana is daarna een haalbaarheidsonderzoek gedaan om te onderzoeken of het aanbieden van een vrijwillig pensioenproduct voor de informele sector haalbaar is. Uit dit onderzoek bleek dat 90 procent van de geïnterviewde mensen bereid waren om te sparen voor hun pensioen. Na het haalbaarheidsonderzoek volgde een validatieonderzoek waarin een pilot werd gestart met tweehonderd mensen om te sparen voor hun pensioen. Na drie maanden spaarden 30 procent van deze groep op regelmatige basis. Na zes maanden spaarden 55 procent regelmatig en na negen maanden was dit zelfs opgelopen tot meer dan 75 procent van de groep. Er werd besloten om een onderneming te starten en in 2014 is People’s Pension Trust opgericht. In 2016 ontvingen we de licentie om te mogen opereren als een pensioenbedrijf.

Hoe bent u hierbij betrokken geraakt?
In 2014 ben ik in contact gekomen met Enviu en werd ik gevraagd om als ondernemer People’s Pension Trust op te zetten en het validatieonderzoek te leiden. Na het opzetten van People’s Pension Trust ben ik CEO geworden van het bedrijf.

Zelf heb ik 22 jaar in Nederland gewoond, gestudeerd aan de Universiteit van Tilburg en acht jaar gewerkt bij de Rabobank. In 2011 ben ik teruggegaan naar mijn geboorteland Ghana om bij te dragen aan de ontwikkeling van het land. Ik heb eerst een ziekenhuis opgezet en gerund voor drie jaar. Tijdens mijn verblijf in Ghana kwam ik veel ‘old age poverty’ tegen. Mensen die jarenlang gewerkt hebben, maar niet gespaard hebben voor hun oude dag. Als zij niet meer kunnen werken, vallen ze terug in armoede. Hier wilde ik iets aan doen.

Hoe verloopt het project op dit moment?
Het project loopt goed. Het heeft veel tijd gekost, en het kost nog steeds tijd, om relaties op te bouwen, distributiepartners te vinden en naamsbekendheid op te bouwen. We hebben inmiddels rond de 11.000 klanten. Daarnaast hebben we ook een partnership gesloten met Vodafone Ghana, waarbij klanten van Vodafone via hun telefoon (USSD) zich kunnen aanmelden voor het pensioenproduct en betalingen kunnen doen via ‘Mobile Money’. We bieden een mogelijkheid om te sparen voor pensioen aan boeren, marktvrouwen, kleine zelfstandigen en handelaren. Onze sales agents bezoeken markten om ons pensioenproduct te verkopen en daarnaast proberen we met onze business development managers grotere groepen te benaderen zoals de vereniging van automonteur en de vereniging van kappers.

In welke fase verkeert het project?
Inmiddels zijn we geen project meer, maar een bedrijf. We hebben 56 mensen in dienst, waarvan 31 betrokken zijn met sales en voornamelijk op pad zijn. Op kantoor werken 25 medewerkers. Daarnaast hebben we recent op meerdere locaties een ‘branch office’ geopend en hebben we een team in Nederland, ons moederbedrijf People’s Pension Holding BV, die ons ondersteunt met pensioenkennis, IT en fondsenwerving. In 2018 groeien we ongeveer elke maand met 15 procent meer klanten ten opzichte van de maand ervoor. Deze groei is erg positief en geeft ons vertrouwen. Tegelijk beseffen we ook dat we nog een lange weg te gaan hebben om op break even te komen.

Welke korte- en welke langetermijndoelen zijn er gesteld? Loopt dat op schema?
People’s Pension Trust heeft als doel voor dit jaar om de huidige groei door te zetten, zodat we dit jaar met een mooi resultaat kunnen afsluiten. Een ander kortetermijndoel is de samenwerking met en het uitrollen van ons pensioenproduct door Vodafone Ghana te optimaliseren, zodat dit een belangrijk kanaal voor ons wordt. Daarnaast hebben we de ambitie om in 2022 als People’s Pension Trust 500.000 klanten te hebben. Het verkrijgen van de pensioenlicentie duurde langer dan verwacht en de samenwerking met en het opbouwen van relaties met distributiepartners heeft meer tijd nodig dan dat we initieel hadden gedacht. Op dit moment groeien we goed zowel met aantal klanten als met het aantal contributies.

Zijn er meevallers en/of tegenvallers in de uitrol?
People’s Pension Trust is erg blij met alle support die we krijgen vanuit de Nederlandse pensioensector. Na het support van SDMO, heeft Achmea Foundation ons financieel gesteund om People’s Pension Trust op te zetten. Aegon heeft ons inkind geholpen door een van hun actuarissen een halfjaar naar Ghana te sturen. MN en a.s.r. hebben een crowdfundingcampagne onder hun medewerkers opgezet voor ons. Als micropensioenbedrijf kunnen we deze support goed gebruiken. Als er partijen zijn die meer informatie willen en ons zouden willen ondersteunen kunnen ze altijd contact met mij opnemen.

Hoe ziet u de toekomst in Ghana voor pensioenen en micropensioenen?
Ik zie de toekomst rooskleurig in. Doordat we ons steeds steviger vestigen in Accra en omgeving en meer bekendheid krijgen, krijgt het onderwerp ouderdomspensioen en het belang van sparen voor de toekomst meer aandacht. Dit is belangrijk in Ghana. Dit biedt ruimte aan meer pensioenbedrijven die zich richten op de informele sector, waardoor nog meer mensen de mogelijkheid krijgen om voor hun toekomst te sparen. Er wordt ook meer educatie gegeven aan mensen in de informele sector.

Geldt dit project als voorbeeld voor de rest van Afrika of andere delen van de wereld?
Zeker! Het doel van ons moederbedrijf in Nederland, People’s Pension Holding BV (PPH), is om micropensioenbedrijven op te zetten in meerdere landen in Afrika en het model van People’s Pension Trust Ghana te repliceren naar andere landen. Op dit moment is PPH bezig met de uitbreidingsplannen om het model van Ghana in een ander land op te zetten.

Voor meer informatie over PPH, zie www.peoplespensionholding.com.