“Er is echt wel iets aan de gang. In elke regio in de wereld zijn de hete zomerdagen nu duidelijker warmer dan aan het begin van de 20e eeuw. En het gaat maar door: elke graad telt,” zo waarschuwde Bart van den Hurk (Deltares), één van de hoofdauteurs van het recent verschenen IPCC klimaat-rapport. Van den Hurk verzorgde de aftrap van de vijfde Klimaatwerkconferentie van het Klimaatcommitment.
Hij heeft het schrijven aan het IPCC-rapport ervaren als een ‘life changing experience’. Eens in de zes-zeven jaar wordt namelijk alles wat de wetenschap over klimaat heeft gepubliceerd, wereldwijd geanalyseerd. “Die grondigheid is groot, maar dat moet ook wel, als je de hele wereld wilt vertellen wat er aan de hand is. En er is echt iets aan de hand: het klimaat is in beweging, op een manier die niet eerder is gebeurd” zo stelt Van den Hurk.
Het IPCC-rapport is geschreven door drie werkgroepen, met honderden hoofdauteurs. Van den Hurk die deel uit maakte van werkgroep 1 (klimaat; 234 auteurs) werd verrast door de enorme impact die het rapport had. “In 2014 was dat nog niet zo.” Toen gaf het rapport een continuering weer van klimaatverandering en werd het steeds waarschijnlijker dat het klimaat daadwerkelijk door menselijke toedoen aan het veranderen was, maar dat is nu echt anders: “De wetenschap heeft de afgelopen zeven jaar veel slagen gemaakt. De twijfel over de menselijke bijdrage is verdwenen. En we zijn nu in staat met veel meer regionaal detail naar ontwikkelingen te kijken. En in reactie daarop zien we dat er overal beleid wordt gemaakt.” Hij wijst bijvoorbeeld op de recente stap van ABP om uit fossiele beleggingen te stappen. “Dat is het rendement van het rapport. Het brengt de samenleving in beweging.”
Cumulatief effect: meer CO2 leidt tot hogere temperatuur
Samenvattend laat het rapport de gevolgen zien van een cumulatief effect: een opbouw van de CO2 concentratie door de uitstoot sinds de industriële revolutie zorgt wereldwijd voor een hogere temperatuur. Hoe hoger de uitstoot, hoe meer de doelstelling (om de opwarming van de aarde tot 1,5 graden te beperken) uit het zicht verdwijnt. In elke regio van de wereld is de temperatuur op warme dagen nu hoger dan aan het begin van de 20e eeuw. Daarnaast neemt extreme neerslag toe in veel regio’s, en stijgt de wereldgemiddelde neerslag. Voor de droogtegebieden geldt: er is significant minder bodemvocht en het is er droger in het warme seizoen dan het 100 jaar geleden was. En dan hebben we het, volgens Van den Hurk, slechts over een graad verhoging. “De extreme warmte die rond 1900 maar eens in de tien jaar voor is met 1,1 graden hogere temperatuur drie keer zo waarschijnlijk. Bij een nog hogere opwarming komt het zelfs ieder jaar voor. En het gaat maar door: elke graad telt!.”
Nu niets doen zorgt voor drie meter hogere zeespiegel
Ook voor de zeespiegelstijging is het niet de vraag óf die gaat stijgen, maar met hoeveel. “Als we nu volledig zouden stoppen met het terugdringen van de CO2-uitstoot, dan blijft de zeespiegel nog eeuwen stijgen, met mogelijk zelfs 3 meter over een paar honderd jaar. Dus los van de vraag hoe succesvol we zijn in het beperken van de temperatuurstijging, moeten we ons sowieso voorbereiden op verandering. Met andere woorden: de zeespiegelstijging stopt niet, maar de timing is van cruciaal belang voor de voorbereidingen die we moeten treffen.” Van den Hurk wijst op de ijskappen. “De grote ijskappen bergen kolossale hoeveelheden water, en we weten eigenlijk niet hoe fragiel ze zijn, het is een beetje mysterieus. De ijsplaten die eromheen drijven, smelten zowel aan de onder- als aan de bovenkant, maar houden veel van het landijs tegen. Als die ijsmassa gaat bewegen, komt het niet meer tot stilstand: als alles tegenzit kan de zeespiegel in 2100 met twee meter zijn gestegen. En het is nog maar de vraag of we daar in Nederland tegen die tijd klaar voor zijn, laat staan dat de Malediven het kunnen opvangen.”
Van den Hurk heeft zelf ook meegewerkt aan een online interactieve IPCC-atlas waarin veel informatie op regionaal niveau is opgenomen. “Elke regio heeft een gedetailleerde beoordeling van allerlei extremen. Daardoor kunnen we veel meer inzoomen dan voorheen. Door kenmerken aan te vinken, kun je zien wat er per gebied gebeurt. Dan wordt ook duidelijk dat klimaatverandering een bont palet is van veranderingen die allemaal met elkaar samenkomen.”
Resultaat Glasgow-top: het is niet genoeg
Op een vraag uit het publiek wat hij van het resultaat van de klimaattop in Glasgow vindt, is hij helder: “Het is niet genoeg om onder de twee graden temperatuurstijging te blijven. Aan de andere kant heb je ook niets aan mooie beloftes die niet waargemaakt kunnen worden. We zijn er nog niet, dus het is goed om hier ieder jaar op terug te komen zoals nu is afgesproken. Dat kost tijd, terwijl het klimaat zich tegelijkertijd blijft opdringen. Als we niets doen, krijgen we met steeds extremer weer te maken. We moeten dus meer en continue blijven verkennen wat er wel mogelijk is.”
Steeds lastiger grip te houden op de statistiek
Een voorbeeld als de overstromingen van afgelopen zomer in Limburg, maar ook Vancouver (waar het deze zomer 50 graden werd), de grillige loop van sommige cyclonen en allerlei andere extremen laten zien dat het steeds lastiger wordt om grip te krijgen én te houden op de statistiek. Die statistiek is volgens Van den Hurk ‘op drift’. “Het maken van een kansberekening wordt echt een lastige exercitie, maar wordt nu vaak gebruikt om te bepalen hoe we de grootste impacts willen voorkomen.” Aanpassen aan het klimaat is de norm, want het gaat volgens Van den Hurk nog decennia duren voordat de statistiek weer is zoals hij was in 1900.
Op de slotvraag of de overheid voldoende doet, geeft Van den Hurk een helder antwoord. “De overheidsslogan ‘Haalbaar en betaalbaar’ kun je niet volhouden. Het moet sowieso, vanwege de wereldwijde en Europese afspraken, maar ook vanwege de impacts die onbetaalbaar zullen worden. En wat is er voor reden om te twijfelen aan de betaalbaarheid? Alle klimaatmaatregelen die je nu neemt om temperatuurstijging tegen te gaan, betalen zich in de toekomst dubbel en dwars terug als vermeden schade.”
Uitnodiging: Doe mee aan de Climate Finance Academy!
Volgens Van den Hurk moeten verzekeraars niet alleen een analyse maken van scenario’s en de bijbehorende mogelijke impact, maar vooral ook kijken naar de rekbaarheid van het huidige systeem. “Waar loop je tegen de grens aan? Is dat alleen bij het bebouwen van uiterwaarden of ook bij het bouwen in de laagste delen van ons land? En wat betekent dat voor de aansprakelijkheid? Met de kennis en waarnemingen van nu kun je echt wel een tijd vooruit, maar het zegt niet veel over de verdere toekomst. Bouw dat in jouw beleid in: ga op zoek en blijf leren!
Er is zoveel kennis voorhanden in onze Climate Finance Academy dat wij de financiële sector graag aanbieden om iemand uit onze Academy mee te laten lopen binnen jouw organisatie. Iemand die meekijkt met jouw processen of andersom: een statisticus vanuit de sector die we koppelen aan iemand van de Academy. Zo komen we samen tot een effectieve kennisoverdracht en hopelijk ook tot slimme preventieve oplossingen.”
Meer weten? Neem dan contact op met Dim Courmou en/of Ana Clara Cassanti.
Was dit nuttig?