Ilze Smit (FNV): “Vrouwenwerk wordt nog steeds minder waard gevonden”

Equal Pay, oftewel gelijke beloning voor gelijkwaardig werk, blijft een hot topic. Ook in de financiële sector. Vanaf juni 2026 moeten verzekeraars transparant zijn over de beloning van vrouwen en mannen, de criteria die zij hanteren en de genderloonkloof. We spreken erover met Ilze Smit, vakbondsbestuurder bij FNV.

De FNV heeft het boek ‘Vrouwen verdienen beter: de echte verhalen achter de loonkloof’ uitgebracht.  Hierbij gaat het niet alleen om de harde cijfers, maar ook om de verhalen erachter. Wat is hieruit het meest opvallende c.q. de rode draad?
“Wat mij heel erg opviel is dat de verhalen uit alle sectoren kwamen, niet alleen uit branches waar vooral mannen werken. Er kwamen ook verhalen uit de kinderopvang. Zo was daar een team dat bestond uit dames. Er werd een man aangenomen en die kreeg een hoger loon, terwijl hij minder ervaring had.” Verder vindt Smit het opvallend dat ze nog steeds verhalen tegenkomt die je anno 2025 niet meer zou verwachten. “Als vrouwen hun loon willen bespreken en meer willen verdienen, krijgen ze soms nog opmerkingen als ‘Je hebt toch kinderen’, ‘Je man verdient toch genoeg’ of ‘Doe je het vooral voor het geld ofzo?’. Dat hoor je nog steeds. Ook in 2025. Dat is toch ongelofelijk.”

Onmacht. Zo omschrijft ze het gevoel van deze vouwen. “Het is goed dat er wetgeving komt, want als vrouw kun je hier individueel niet veel tegen doen. Vaak wordt gesteld dat vrouwen niet onderhandelen, maar dat is wat ons betreft niet de belangrijkste oorzaak. Die zit vooral in het feit dat er in Nederland een onbewust idee leeft dat het werk van vrouwen minder waard is dan het werk dat gedaan wordt door mannen. Als een vrouw solliciteert, wordt vaak gesteld dat ze eerst moeten laten zien ‘wat ze waard is’ en dan pas mogelijk een hoger loon kan krijgen. Bij een man wordt dan regelmatig gezegd dat hij ‘zoveel potentie’ heeft en krijgt hij alvast een hoog salaris omdat de werkgever denkt dat hij het wel kan. Dit onderlinge verschil zorgt ervoor dat de loonkloof nog steeds 10,5 procent per uur is.” 

Uit het webinar blijkt dat het essentieel is dat er meer transparantie komt over salarissen. Op wat voor manier wil FNV dat het liefste terugzien?
“Deze wet is echt een stap in de goede richting. Landen waar deze wet is doorgevoerd bewijzen dat. Zo is dit bij de gemeente Reykjavik gedaan en daar is de loonkloof gedaald naar 0 procent. De wet geeft vrouwen de ondersteuning om een eventuele loonkloof aan te kaarten en te krijgen wat ze verdienen.” Smit geeft aan dat de FNV zich namelijk zorgen maakt over victimisatie. Hierbij worden vrouwen gestraft nadat ze hebben aangegeven dat ze meer willen verdienen, bijvoorbeeld door te worden teruggezet in uren. Dit laatste zou overigens ook beter geregeld moeten worden in de wet, zo vindt ze.

In september komt er een publicatie van het FNV over het salaristaboe. “In Zweden kun je opzoeken wat je buurman verdient en wat zijn huis waard is. We hopen dat er door deze wet een cultuurverandering gaat plaatsvinden waarbij er meer transparantie komt. Werkgevers en mannen hebben er ook geen belang bij dat salarissen ‘geheim’ blijven. Het is namelijk niet zo dat als blijkt dat mannen teveel verdienen, ze teruggezet worden qua salaris. Ze hoeven dus niet bang te zijn.”

De rapportageverplichting geldt voor bedrijven met meer dan 100 fte. Bij kleinere bedrijven is dit niet het geval. Wat kun je als vrouwelijke werknemer dan wel doen?
“Word lid van de vakbond. We hebben teveel vrouwen die proberen dit als individueel probleem op te lossen. Dat lukt nauwelijks. Je moet het als een collectief probleem aanpakken. Zoek steun bij andere collega’s, juist ook bij mannelijke collega’s. Ga dit niet in je eentje doen. Bij kleinere bedrijven is het juist zo belangrijk dat je naar ons kan voor hulp. Probeer voldoende informatie in te winnen en bereid je ook heel goed voor op het gesprek, want het is keihard onderhandelen. Erken ook voor jezelf dat het probleem zit in het feit dat je een vrouw bent en dat het niet ligt aan een gebrek aan ervaring of mindere prestaties.”

Wat gaat de FNV nog doen in aanloop naar de wet?
“Er zijn een aantal dingen heel belangrijk. Allereerst is dat het bewust maken van werknemers van het feit dat de wet eraan komt en zorgen dat deze zo goed mogelijk wordt. Zo moet helder worden hoe de rapportages van werkgevers over de lonen eruit moeten gaan zien. Ook moet de or getraind worden, want deze krijgt best een grote rol in de nieuwe wet. We willen ook dat werknemers beseffen dat werkgevers soms met manieren komen om de wet te omzeilen. Zo kunnen ze verschillende categorieën van werknemers maken, bijvoorbeeld ‘monteur A’ en ‘monteur B’ om het verschil in salaris recht te trekken. Ook gaan ze mogelijk klagen dat het veel werk is, maar dat is onzin. Bedrijven weten namelijk vaak precies wie wat verdient. Er zal heus wel gedoe zijn voor werkgevers, maar de pijn zit hierbij vooral in het feit dat er niet gelijk beloond wordt. Kortom, ik verwacht wel dat een en ander reuring gaat opleveren.”
Het (opnieuw) inrichten van functiehuizen gaat volgens Smit gedoe opleveren, maar komt uiteindelijk de werknemers ten goede. “Het stimuleert helderheid over functiepakketten en het bijbehorende salaris. Ik adviseer werkgevers om het eerst aan de voorkant te regelen, dan functies in te schalen en dan te rapporteren. Niet andersom.”

Hoe zie je de toekomst?
“Er is een hele mooi stap gemaakt. We zijn van een loonkloof van 13 procent teruggegaan naar 10,5 procent. Wat dat betreft ben ik hoopvol dat we de loonkloof snel gaan dichten. Ik hoop dus dat we snel Equal Pay Day mogen vieren op 31 december. Wat we als FNV ook nog willen aanpakken is de kloof wat betreft het onbetaald werk, zoals het zorgen voor kinderen en het huishouden. Dat leidt ertoe dat vrouwen 36 procent minder betaald krijgen per jaar dan mannen. Dit komt vooral omdat vrouwen veel meer parttime werken. Dit leidt tot minder carrièrekansen en minder opleidingskansen."