5 vragen over de valse lente

Onze natuur is al verder dan de kalender. De knoppen van de fruitbomen zijn klaar voor de lente, maar de kans op nachtvorst is nog levensgroot aanwezig. Een valse lente noemt het KNMI dat. Volgens Peter Siegmund is één nacht vorst (-2,2 graden) genoeg om de natuur veel schade te berokkenen. Hij geeft antwoord op 5 vragen.

1. Wat is een valse lente?

“Het begrip komt uit het Engels: false spring. Dat duidt letterlijk vertaald op een schijnbare lente, maar wij noemen het een valse lente. Het lijkt alsof het lente is. Aan het begin van het seizoen is het al warm. Alles komt uit, maar ineens wordt het koud(er) en krijgen we nog met nachtvorst te maken. We hebben ook maar één nacht nodig om ellende te krijgen. Vorig jaar sneeuwde het op 1 april.”

2. Kunnen we dit jaar ook nog met een valse lente te maken krijgen?

“Ja, dat kan, maar zeker weten we dat nog niet. Wij kunnen twee weken vooruitkijken, maar niet tot 1 april. Dat wordt dus afwachten.”

3. Komen valse lentes vaker voor?

“Ja. Vooral doordat de termijn tussen de hogere temperaturen en de laatste nachtvorst steeds langer wordt. Eind maart, begin april kan het ’s nachts ineens nog gaan vriezen, terwijl het bijvoorbeeld dit jaar op 1 januari boven de 15 graden was. Gelukkig is de valse lente waarschijnlijk wel een tijdelijk probleem. Wageningse studenten hebben onderzocht dat we in de toekomst, vanaf 2050 ongeveer, minder met valse lentes te maken krijgen, omdat de temperatuur dan nog verder is gestegen en de -2,2 in het voorjaar vaak niet meer wordt gehaald.”

4. Wat zijn de gevolgen? Wie hebben er het meeste last van?

“De studenten hebben vooral naar appels gekeken, maar het is breder dan dat. Veel fruittelers hebben last van een valse lente. De knoppen zijn al uitgekomen en vriezen in één nacht kapot. Dat geldt voor appels en peren, maar bijvoorbeeld ook voor de wijnteelt. De problematiek speelt wereldwijd en er wordt veel onderzoek naar gedaan, onder meer in de VS. Het levert immers naast ellende voor fruittelers ook veel schade aan de natuur op. Allerlei biologische ritmes raken erdoor verstoord.”

5. Is er iets tegen te doen? Kunnen we een valse lente met andere woorden voorkomen?

“Helaas niet. Het is een gegeven dat klimaatverandering het hele jaar warmer maakt. Dat geldt ook voor de winter. Maar als het vroeger eind maart, begin april bijvoorbeeld nog -6 was en nu -4, is het nog steeds koud genoeg om de natuur schade aan te brengen. Er is weinig tegen te doen. Soms besproeien agrariërs hun gewassen met water, zodat deze minder snel bevriezen. En op wijngaards wordt wel eens vuur gestookt. De rook werkt hetzelfde als bewolking en zorgt ervoor dat de temperatuur wordt verhoogd, zodat de vorst niet bij de druiven kan komen. Dat is zo ongeveer het enige wat ze kunnen doen om hun gewassen te beschermen. Overigens kunnen ze wel voor een vorstdekking kiezen bij een (onderlinge) verzekeraar, zodat ze de financiële gevolgen van vorstschade afdekken, maar verder is er weinig te doen tegen een valse lente. Helaas.”