Europa onder de loep: May I have your votes please? Zo gaat stemmen in de EU

Altijd al benieuwd wat er in de achterkamertjes in Brussel gebeurt? Domineren grote bedrijven de lobby in Brussel? Hoe komt Europese regelgeving tot stand? Wil je meer weten over het soms onbegrijpelijke Europese jargon? Scroll dan nu naar beneden. In een serie verdiepingsartikelen over Europese onderwerpen nemen wij jou mee de Brusselse bubbel in. Wij beloven dat na ieder artikel Brussel een beetje dichterbij komt.

Stemmingsprocedures in de Raad van de Europese unie (de Raad): gekwalificeerde meerderheid.

In de Raad komen ministers uit alle EU-landen bij elkaar om wetsvoorstellen te bespreken, te wijzigen en goed te keuren, en het beleid te coördineren. Er kan alleen gestemd worden als een meerderheid van zijn leden aanwezig is. Daarnaast kan een lidstaat maximaal voor één andere lidstaat stemmen.
De gekwalificeerde meerderheid (QMV) is de meest gebruikelijke stemprocedure binnen de Raad. Ongeveer 80 procent van de wetsvoorstellen gaat via deze weg.

De gekwalificeerde meerderheid is bereikt als aan de volgende twee voorwaarden wordt voldaan:

• 55 procent van de lidstaten stemt vóór (15 van de 27)
• Het voorstel wordt gesteund door lidstaten die samen ten minste 65 procent van de totale EU-bevolking vertegenwoordigen

Om een stemming te blokkeren, moet de blokkerende minderheid ten minste uit vier leden van de Raad bestaan. Waarom minimaal vier leden? Omdat de drie grootste lidstaten samen al meer dan 35 procent van de EU-bevolking vertegenwoordigen en anders op die manier alle voorstellen zouden kunnen blokkeren.

Unanimiteit voor sommige wetsvoorstellen noodzakelijk

Er is door lidstaten afgesproken dat over sommige onderwerpen, bijvoorbeeld belastingen en veiligheid, besluiten unaniem (met eenparigheid van stemmen) moeten worden genomen. Eenparigheid van stemmen wil zeggen dat een voorstel alleen aangenomen kan worden wanneer geen enkele lidstaat tegen het voorstel stemt, én alle lidstaten een stem uitbrengen. Bij afwezigheid van een lidstaat kan een voorstel niet worden aangenomen. Een lidstaat kan zich echter wel onthouden van stemming, in dat geval vormt een stemonthouding geen beletsel voor het aannemen van een besluit.

Stemmingsprocedures in het Europees Parlement: absolute meerderheid in de plenaire vergadering

Het wetgevingsproces dat is uitgevoerd in de parlementaire commissies en fracties worden afgesloten in de plenaire vergadering. Als medewetgever beslist het Parlement samen met de Raad over Europese wetgeving. Maandelijks komt het Parlement samen in Straatsburg, behalve in augustus. De plenaire vergadering van het Parlement telt 705 leden, die afkomstig zijn uit de 27 lidstaten van de Europese Unie. Leuk feitje: de debatten over wetgeving hebben geen uniforme voertaal en vinden plaats in 24 talen.

"De debatten over wetgeving hebben geen uniforme voertaal en vinden plaats in 24 talen"

In het Parlement wordt pas een akkoord bereikt als er een absolute meerderheid is. Een absolute meerderheid is de meerderheid van alle leden van het Europees Parlement (met inbegrip van diegenen die afwezig zijn of zich van stemming onthouden). In de huidige samenstelling met 705 leden is de drempel voor een absolute meerderheid 353 stemmen. Parlementsleden kunnen zich dus onthouden van stemming maar dat vormt geen beletsel voor het aannemen van deze besluiten.

Hoe wordt er gestemd? Het Parlement stemt in de meeste gevallen door handopsteken. Het is in de praktijk de meest snelle en eenvoudige wijze van stemmen. Daarnaast is het meestal snel duidelijk of er een meerderheid is. Of niet. Ook wordt er nog steeds gewerkt met het oeroude duimpje omhoog of duimpje omlaag. Pas als de uitslag niet duidelijk is worden andere stemmingswijzen gebruikt zoals elektrisch stemmen.

In een notendop hebben we hierboven kortom de stemmingsprocedures beschreven. In de volgende editie worden de wetgevingsprocedures binnen het Parlement en de Raad uitgelicht.