Kennissessie risico-inspecties: de impact van de energietransitie

Zonnepanelen, batterijopslag en het laden van elektrische voertuigen veranderen onze elektrische installaties ingrijpend. Maar zijn we daar wel op voorbereid? De opkomst van gelijkstroomtoepassingen stelt ontwerpers, installateurs en gebouwbeheerders voor nieuwe uitdagingen. Maar weten die dat wel? En wat heeft dat voor gevolgen voor de brand- en constructieve veiligheid? Hoe ver loopt de regelgeving achter op de technologische ontwikkelingen, en wat kunnen en moeten we nú doen voor een veilige energietransitie?

Tijdens de Schademiddag 2025 deelden Andre van Strien (risk engineer en directeur bij Troostwijk | BvT) en Harry Stokman (DC-expert en oprichter van DC Systems, inmiddels onderdeel van Schneider Electric) hun visie op de risico’s én kansen van deze technologische omslag. Hoe ga je verantwoord om met de groei van gelijkstroom? Wat betekent dit voor de constructieve én brandveiligheid van je installatie? Ze lieten deelnemers zien wat de impact van de energietransitie is op elektrische installaties, welke risico’s hiermee gepaard gaan, en vooral: hoe we de energietransitie niet als bedreiging, maar als kans kunnen zien.

Van centraal naar decentraal: een veranderend energiesysteem

Andre van Strien trapte de sessie af. Met zijn team brengt hij risico’s in kaart voor verzekeraars en steeds vaker ook voor bedrijven zelf. In zijn presentatie zoomde hij in op de minder zichtbare, maar cruciale gevolgen van de energietransitie en de noodzaak om vooruit te kijken.

“Waar energieproductie vroeger overzichtelijk was – kolen gingen naar een centrale en van daaruit werd stroom geleverd – is het huidige energiesysteem veel complexer”, vertelde hij. “Met zonnepanelen, batterijopslagsystemen en decentrale opwekking is de richting van energiestromen veranderd.” Hij noemde de Amsterdam ArenA als voorbeeld: een stadion dat niet alleen energie verbruikt, maar ook opslaat en teruglevert aan het net én aan omliggende bedrijven zoals Troostwijk. Dit vraagt om een fundamenteel andere manier van risicobeheer.

Onzichtbare risico’s: elektrische vervuiling en lekstromen

Een belangrijk risico dat Andre aanstipte, is ‘elektrische vervuiling’. Moderne elektronica – zoals laadpalen en ledverlichting – werkt anders dan traditionele installaties. Daardoor ontstaat vervorming van het spanningssignaal, wat schade kan veroorzaken. Hij illustreerde dit met een metafoor: “Denk aan een biertje. Het bier is het nuttige vermogen, maar het schuim is het blindvermogen dat nergens voor gebruikt wordt, maar wel door de installaties stroomt.” Bij sommige elektrische auto’s – hij noemde zelfs een merk en type waar menig aanwezige plotseling beschaamd naar zijn schoenen keek – wordt slechts 65% van de stroom daadwerkelijk gebruikt voor het opladen van de batterij. De rest verdwijnt als ongewenst blindvermogen en zoekt de weg van de minste weerstand.

Gevolg: lekstromen, die onverwachte schade kunnen veroorzaken. Andre: “Eén ampère lekstroom kan jaarlijks 7 tot 8 kilo ijzer oplossen. Denk aan de bouwkundige integriteit van gebouwen. Betonrot ligt op de loer, met structurele schade of zelfs instortingsgevaar als gevolg.” Over de Amsterdam ArenA grapte hij: “Je krijgt straks het eerste zichzelf sanerende stadion van Nederland. Voor sommige mensen heel tof, voor anderen misschien minder handig. Zeker als je erin zit.”

Zien, begrijpen en samen oplossen

Andre pleitte voor een integrale benadering waarbij alle schakels in de keten – van ontwerpers tot installateurs – samenwerken. “Iedereen werkt nu vanuit zijn eigen specialisme – zonnepanelen, batterijopslag, laadpalen – maar zonder samenhang ontstaan onzichtbare problemen die op termijn grote gevolgen kunnen hebben.” Meten is weten, benadrukte hij. Door tijdig risico’s te identificeren en innovatieve oplossingen te implementeren, kunnen we bijdragen aan een veilige en duurzame toekomst.

Gelijkspanning als kans

Daarna nam Harry Stokman het stokje over. Harry is pionier op het gebied van gelijkstroom en ondernemer pur sang. Met DC Systems ontwikkelde hij duurzame toepassingen die de overstap naar gelijkspanning haalbaar maken. Niet als technisch speeltje, maar als noodzakelijke stap richting een toekomstbestendig energiesysteem.

Gelijkspanning is niet eng, maar onbekend maakt onbemind. Volgens Harry missen we op grote schaal de kennis om de transitie goed te begeleiden. “We zitten nu in een situatie waarin we met goede bedoelingen duurzame systemen installeren, maar die systemen zijn vaak onvoldoende op elkaar afgestemd. Dan heb je het risico dat je brand veroorzaakt. Of erger.”

Hij liet praktijkvoorbeelden zien van situaties waarin verkeerde configuraties en gebrek aan inzicht leidden tot brandgevaar of schade aan installaties. Als je een batterij hebt, zonnepanelen en een laadpaal, maar die zijn niet afgestemd op elkaar – en je weet niet wat er gebeurt bij piekbelasting of stroom terugvoer – dan speel je eigenlijk met vuur. Dat is waarom Current/OS zo belangrijk is. Dit systeem zorgt ervoor dat nieuwe DC apparaten veilig met elkaar kunnen samenwerken (www.currentos.org).

Maar hij zag vooral kansen. Door slim te ontwerpen, te meten en bestaande infrastructuren te hergebruiken, kunnen we met gelijkspanning enorme stappen maken. Nagenoeg alle apparaten werken op gelijkspanning en met gelijkspanning heb je niet al die omvormers nodig. Harry: “Als het gaat om wisselstroom en gelijkstroom hebben we het eigenlijk over twee systemen die complementair aan elkaar zijn. Die kunnen gaan samenwerken. Ze zijn precies tegengesteld qua eigenschappen. Maar als je iets wil versterken, moet je niet het één of het ander kiezen, maar je moet kijken wat je het beste van het ene en het beste van het andere kan gebruiken zodat ze met elkaar gaan samenwerken. Zo kan je er iets moois van maken.

Met DC kunnen we veiliger, efficiënter en toekomstbestendiger bouwen. Maar dan moeten we wel weten wat we doen en stoppen met alles ‘erbij’ aan te sluiten zonder na te denken over de samenhang.”