Wie het pensioenstelsel wil hervormen, moet bijzonder veel geduld hebben. Als de sociale partners er na tien jaar onderhandelen in slagen om voor de komende Kamerverkiezingen overeenstemming te bereiken, dan duurt het nog zeker vijf à tien jaar voor alles in kannen en kruiken is. “Dat ga ik dus tijdens mijn ministerschap niet meer meemaken”, hield Wouter Koolmees (Sociale Zaken) zijn gehoor voor.
Koolmees was deze week de gastspreker tijdens de goed bezochte Pensioenpoort, die het Verbond van Verzekeraars samen met PWC twee maal per jaar organiseert. Vertegenwoordigers van pensioenfondsen, verzekeraars, ppi’s, vakbeweging en journalisten waren toegestroomd om van de minister zelf te horen hoe de vlag erbij hangt aan de onderhandelingstafels. Lukt het deze keer wel om de contouren van een nieuw 2e pijler pensioencontract vast te stellen, nadat in juni vorig jaar al een akkoord werd bereikt over de AOW? “Ik moet daarover een winstwaarschuwing afgeven”, maakte de minister meteen maar duidelijk. “Elke scheet die ik over dit onderwerp laat, is meteen voorpaginanieuws. Het is ingewikkelde materie en een buitengewoon fragiel proces. Dat wil ik niet verstoren.”
Lage rente
Maar dat weerhield hem er niet van een inkijkje te geven in het dossier dat zijn ministerschap kan maken of breken. Zo onthulde Koolmees dat de zorgelijke situatie van pensioenfondsen, die door de lage rente zwaar in hun dekkingsgraden zijn geraakt, hem ook tijdens de zomervakantie bezighield. “Ik controleerde via een app dagelijks de rentestand. Toen die rente bleef dalen, met alle gevolgen van dien, zei ik tegen mijn vrouw: nou, dat wordt een warme herfst!”
Nu veel fondsen weer zijn opgekrabbeld, is het van belang om ook die adempauze te relativeren, meent Koolmees. “We moeten het beleid niet baseren op dagkoersen. We moeten werken aan een nieuw stelsel dat het vertrouwen kan herstellen en een eind kan maken aan generatieconflicten: ouderen die denken dat er iets van ze wordt afgepakt en jongeren die vrezen dat er straks weinig voor hen overblijft.”
Aan het einde van de Pensioenpoort kreeg minister Koolmees een kinderkassa cadeau. Een ‘fintech’ tool om uit te rekenen of er ook voor jongere generaties nog genoeg in hun kassa zit
Duidelijkheid
De kern van het nieuwe contract waarover wordt gesproken, is volgens Koolmees dat veel duidelijker wordt wat je opbouwt en dat de uitkomsten op pensioendatum enigszins onzeker zijn. Hij deed de oproep aan pensioenfondsen en verzekeraars om hun vocabulaire, dat nu nog wemelt van termen als ‘aanspraken’, ‘dekkingsgraden’ en ‘toezeggingen’ daarop aan te passen. Koolmees: “Het wordt een soort ambitiecontract. Ga daar alvast mee oefenen, zou ik zeggen.”
Daarvoor is tijd genoeg, want de transitie naar een nieuw stelsel is complex en zal lang duren, volgens de minister. Oude rechten moeten worden ingevaren, inkomenseffecten opgevangen, wetgeving aangepast en it-systemen ingeregeld. “We hebben zeker vijf tot tien jaar nodig om dit zorgvuldig en zonder schokken voor de arbeidsmarkt te implementeren.”
Frankrijk
Tot slot kreeg Koolmees de vraag hoe hij aankijkt tegen de situatie in Frankrijk waar al weken wordt gedemonstreerd en gestaakt tegen een verhoging van de pensioenleeftijd naar 62, terwijl trambestuurders al kort na hun 50e kunnen stoppen met werken. Hij liet weten dat “wij te benijden zijn met een vakbeweging die meer oog heeft voor de gevolgen van vergrijzing en de houdbaarheid van het stelsel”. Waar Koolmees wil staan aan het eind van het traject? Een brede glimlach: “Een nog langere strijd over het pensioenstelsel doet het vertrouwen geen goed. Iedereen doet nu zijn best om de grote stappen nog voor de volgende verkiezingen te zetten.”
Was dit nuttig?