Crista Hartkamp is Burgerschapsdocent op MBO Utrecht. Binnen dit vak geven gastdocenten uit de verzekeringsbranche in en na de Week van het geld de gastlessen Zelfverzekerd! Hartkamp vertelt waarom MBO Utrecht meedoet aan deze pilot en waarom financiële educatie belangrijk is voor mbo-studenten. “Achteraf betalen is nu veel te makkelijk; jongeren overzien niet de gevolgen en weten nog onvoldoende wat het betekent om schulden op te bouwen. Extra onderwijs over dit thema is van levensbelang.”
Je geeft het vak Burgerschap. Wat houdt het vak in en waarom geef je het vak? Wat betekent het voor je?
“Ik geef sinds 2019 Burgerschap-lessen op niveau 2. Op dit niveau kiezen we voor één keer in de week een les Burgerschap en zijn de Burgerschapsdagen die we organiseren een extraatje. Niveaus 3 en 4 hebben enkel de Burgerschapsdagen. Binnen het vak Burgerschap zijn er vier dimensies; de sociaal-maatschappelijke, de economische, de politiek- juridische dimensie en vitaal burgerschap. Studenten moeten al deze dimensies halen, het is een examenvereiste. Wat heel belangrijk is binnen Burgerschap is kritisch denken. Studenten moeten leren situaties vanuit verschillende perspectieven te bekijken. Dit is ook voor hun eigen situatie belangrijk, want mbo 2-leerlingen hebben helaas hun imago niet vaak mee. Door kritisch en genuanceerd te leren kijken naar situaties, zullen ze minder snel in de slachtofferrol vallen (‘ze nemen me niet aan voor een stage in verband met mijn naam’) en hoop ik dat ze genuanceerder in het leven zullen staan.”
De Burgerschapsdagen worden overigens pas vanaf dit schooljaar (2022/2023) gehouden. In december was er de sociaal-maatschappelijke Burgerschapsdag, op 29 maart is de economische Burgerschapsdag aan de beurt. Ook aan de andere dimensies worden specifieke dagen gewijd. Hartkamp benadrukt dat de eerste Burgerschapdag succesvol was en studenten het waarderen dat de lesstof zo gebracht wordt dat het aansluit bij hun belevingswereld. “Ik heb daarom na de eerste Burgerschapsdag aan een aantal studenten gevraagd wat studenten bij de economische dag zouden willen leren en daarbij kreeg ik vooral terug dat ze willen weten wat er allemaal bij komt kijken als je achttien wordt.”
Hoe ben je met de gastlessen vanuit Wijzer in Geldzaken/het Verbond in contact gekomen?
“Ik ben verantwoordelijk voor de Burgerschapsdagen en het regelen van gastlessen. Al snel had ik contact met FNV die op 29 maart twee gastlessen gaat geven. De eerste gaat over werk en bijbanen en alles wat erbij komt kijken, bij de tweede gastles leren studenten alles over het doen van belastingaangifte. Ik zocht nog meer gastlessen en kwam via Google al snel terecht bij Oscar de Grave, projectmanager van de Week van het geld bij Wijzer in Geldzaken. Ik zag al snel de supertoffe gastles Zelfverzekerd! en toen dacht ik: dat wil ik.”
Crista Hartkamp.
Waarom doet MBO Utrecht mee?
“Mbo-studenten zitten qua leeftijd in een kritiek punt van ontwikkeling. Als je achttien wordt, moet je namelijk opeens van alles zelf gaan regelen. Het is ontzettend hard nodig om daar educatie over te krijgen. Wat ik ook echt zie, is dat er een flinke toename is van jongeren met betalingsachterstanden en grote leningen. Achteraf betalen is nu ook veel te makkelijk; studenten overzien niet de gevolgen en weten nog onvoldoende wat het betekent om schulden op te bouwen. Mijn studenten leven heel erg in het hier en nu en ook in mijn klassen zijn er een aantal die in de schulden terechtkomen. Overigens heb ik wel het gevoel dat mijn studenten de waarde kennen van geld. Zeker tachtig procent heeft een bijbaan.”
Studenten overzien niet de gevolgen en weten nog onvoldoende wat het betekent om schulden op te bouwen
Wat verwacht je van de gastlessen?
“Studenten lezen zich in en kiezen bewust voor bepaalde gastlessen. Wat vooral hoop is dat studenten ook dat leren waar ze naar op zoek zijn. Ik hoop dat ze de antwoorden vinden die ze zochten.”
Wil jij een gastles geven op het mbo of wil je meer informatie? Neem dan contact op met Patricia Swienink; ze beantwoordt graag al je vragen.
Waar moeten gastlesgevers op letten tijdens de gastles? Heb je tips?
“Sowieso is het belangrijk om flexibel te zijn in je plan; houd niet star vast aan het programma dat je in je hoofd hebt. Haak in op vragen. Ga ook niet een heel uur praten; alleen maar zenden werkt niet. Probeer tussendoor iets actief te doen; laat studenten wat doen. De mooiste combinatie is een stukje uitleg en daarna de studenten die aan de slag gaan. Kortom: Go with the flow. Als je zelf enthousiast bent, dan gaan studenten daar vaak in mee. Overigens zitten alle docenten erbij tijdens de gastlessen; wij zijn uiteindelijk eindverantwoordelijk voor de groepen.”
Wat doet MBO Utrecht na de gastles? Hoe en in welke vorm wordt er een vervolg aan gegeven?
“Wat ik sowieso van plan ben om te doen is om studenten om feedback te vragen; ik wil graag van hen horen wat wel en niet werkt. De studenten krijgen bij het afsluiten van een bepaalde dimensie ook een certificaat waarop ruimte is voor reflectie: wat heb je van de les geleerd?”
Tot slot. Hoe zou je financiële educatie op het MBO in de toekomst graag voor je zien?
“Wat ik het liefste zou willen is dat ik veel langer tijd zou hebben in plaats van dat ene uurtje op niveau 2 en de vier Burgerschapsdagen. We blijven nog steeds een mbo waar praktijkvakken het winnen van Burgerschap; het is helaas een ondergeschoven kindje. Wat ik belangrijk vind is met name de consequenties van het aangaan van leningen; dit moet een veel prominentere rol krijgen in het onderwijs. We zien in de klas studenten die makkelijk schulden aangaan; extra onderwijs over dit thema is dus van levensbelang.”
Betalingsachterstanden komen steeds vaker voor bij jongeren
Jongeren hebben steeds vaker problemen met het terugbetalen van hun lening. Het Bureau Kredietregistratie (BKR) ziet de afgelopen jaren een verdubbeling van de betalingsachterstanden in de jongste leeftijdscategorie tot 24 jaar, terwijl het totaal aantal leningen juist daalt.
Dat staat in de Schuldenmonitor 2022 van het Bureau Kredietregistratie (BKR), een stichting die namens financiële organisaties de leningen en betalingsachterstanden van de Nederlandse bevolking registreert. Bijna één op de tien jongvolwassenen met een lening loopt nu minimaal 2 maanden achter met betalen, in 2018 was dit de helft (4,6 procent).
Koplopers
Het gaat in absolute getallen om een relatief kleine groep van 24.000 jongeren in de leeftijd van 18 tot 24 jaar. Maar sinds vorig jaar is deze leeftijdscategorie wel de koploper met het hoogste percentage betalingsachterstanden (9,2 procent) van alle leeftijden.
Ook 25- tot 30-jarigen met een lening die bij de BKR-geregistreerd staat, hebben vaker een betalingsachterstand dan in 2021. Door welke producten deze leeftijdsgroepen vooral betalingsachterstanden oplopen, kan de BKR niet zeggen.
Was dit nuttig?