Op 19 juni 2025 sprak admiraal buiten dienst, Rob Bauer, het Verbond voor Verzekeraars toe in Den Haag. Wat volgde was geen alledaagse lezing, maar een indringende wake-up call die flink binnenkwam bij de aanwezige verzekeraars en associate partners van het Verbond. De toespraak is een krachtige oproep tot urgentie, collectieve verantwoordelijkheid en het herdefiniëren van leiderschap in tijden van geopolitieke instabiliteit.
Bauer opende zijn toespraak met een scherpe analyse van de wereldwijde situatie. “De wereld kent niet alleen een ongekend hoog aantal fysieke conflicten, maar nu ook een hoog aantal economische conflicten,” stelde hij. Volgens hem is dit het gevolg van een verschuiving in de “tektonische platen van de macht” die de wereldorde, zoals we die kenden, onder druk zet.
Hij wees daarbij op Rusland die opereert als een centrale destabiliserende kracht. “Rusland probeert met bruut geweld de internationale rechtsorde te ondermijnen en te vernietigen,” zei hij. De cijfers die hij noemde – 900.000 doden en gewonden onder de Russische bevolking – onderstrepen de ernst van de situatie. Maar Rusland staat er niet alleen voor. Autocratieën als China, Iran en Noord-Korea steunen actief het Russische regime, aldus Bauer.
"Autocratieën als China, Iran en Noord-Korea steunen actief het Russische regime"
Een groot deel van Bauer’s betoog draaide om de rol van China. “Zonder China zou Rusland de oorlog niet kunnen voortzetten,” verklaarde hij. China levert niet alleen politieke steun, maar ook essentiële onderdelen en grondstoffen voor de Russische oorlogsindustrie. Er zijn ook bewijzen gevonden dat Chinese strijders actief deelnemen aan gevechten in de regio Donetsk.
Volgens Bauer is de oorlog in Oekraïne in veel opzichten een proxy-conflict tussen China en de Verenigde Staten. “Want wie heeft er baat bij dit conflict?” vroeg hij retorisch. Het antwoord laat zich raden: China. “Omdat democratieën bestaan, vormen wij een bedreiging voor China.” Zijn boodschap was duidelijk: de machtsstrijd tussen grootmachten is geen abstract geopolitiek spel, maar een directe bedreiging voor onze veiligheid en stabiliteit.
Bauer focuste vervolgens op Europa. Hij hekelt de passieve houding van Europese landen ten opzichte van hun eigen veiligheid. “Er is een breed geluid in Europa dat de Amerikanen ons in de steek laten. Ik kan u vertellen: het is precies andersom. Wij hebben de Amerikanen in de steek gelaten door Amerika 80 jaar lang alle investeringen te laten doen en de risico’s te laten nemen.”
Hij pleitte voor een eerlijke verdeling van verantwoordelijkheden binnen de NAVO. “Als wij zorgen dat wij investeren in de juiste militaire capaciteiten en ook onze maatschappelijke en economische weerbaarheid op orde krijgen, dan hebben we happy Amerikanen en happy Europeanen. En hebben we de NAVO sterker gemaakt dan ooit.” Kortom, Europa heeft de middelen en de macht om zijn rol te herpakken – mits het bereid is verantwoordelijkheid te nemen.
"Wij hebben de Amerikanen in de steek gelaten door Amerika 80 jaar lang alle investeringen te laten doen en de risico’s te laten nemen"
Een van de meest indringende delen van de toespraak ging over de noodzaak om ons voor te bereiden op oorlog – niet als doemdenken, maar als realistisch leiderschap. “Vrede bewaren betekent: je voorbereiden op oorlog,” zei Bauer. “In dit nieuwe tijdperk van collectieve verdediging bepalen niet wij, maar onze tegenstanders de tijdlijn. Dat is, onder andere, voor Nederland even wennen. We kunnen niet langer zelf bepalen wanneer en waar we deelnemen aan een conflict of wat ons 'ambitieniveau' is. We moeten ons voorbereiden op het feit dat er zich op een gegeven moment een conflict zal voordoen.” Hij stelde het publiek een confronterende vraag: “Wie van u hier aanwezig heeft het gevoel dat ze zijn voorbereid op oorlog? Het bleef stil in de zaal. “En stelt u deze vraag ook aan uw klanten? En hoe hun keten is georganiseerd, waar data wordt opgeslagen en of zij reservisten in dienst hebben? Kunnen ze de productie of dienstverlening op peil houden als de wereld in een spiraal van conflicten en spanningen blijft belanden?”
Hernieuwde focus op effectiviteit
Hij gaf het voorbeeld van IKEA, dat na de sancties tegen Rusland ontdekte dat 25 procent van hun hout uit Rusland kwam. “Van de ene op de andere dag moesten ze een oplossing vinden om de wereld van Billy-boekenkasten te kunnen blijven voorzien.” Dit voorbeeld illustreerde volgens Bauer het soort veerkracht dat nodig is in het bedrijfsleven. “Voorbereiden op oorlog betekent dat we moeten afstappen van een hyperfocus op efficiëntie: waarbij we net genoeg produceren, net op tijd. En dat geldt niet alleen voor de defensie-industrie. Dat geldt voor alle cruciale goederen en diensten. ‘Just in time, just enough’ zal onvermijdelijk 'niet genoeg en te laat' zijn,” zo benadrukte hij.
Bauer roept de aanwezigen daarom op weer te focussen op effectiviteit. En daarmee doelt hij op grote voorraden en reservecapaciteit. En vooral niet bang te zijn om dingen anders te doen dan in het verleden. We zouden leiderschap moeten tonen in het bedrijfsleven.'
"In dit nieuwe tijdperk van collectieve verdediging bepalen niet wij, maar onze tegenstanders de tijdlijn"
Volgens Bauer hebben we leiderschap nodig om af te komen van het achterhaalde idee dat investeren in onze collectieve defensie op de een of andere manier indruist tegen de ESG-doelen. “Ik kan me niets duurzamers voorstellen dan het voorkomen van oorlog,” zei hij.
Volgens de oud-militair zou investeren in defensie net zo behandeld moeten worden als investeren in klimaatbescherming. En we niet bang moeten zijn voor klanten die 'puur duurzame' beleggingen verwachten, (nog steeds) boos kunnen zijn over de opname van militaire bedrijven. “Ik hoop dat deze klanten niet al te boos zullen zijn. En als ze dat wel zijn, dring ik er bij hen op aan om te kijken naar wat er momenteel in Jemen gebeurt in Gaza en in Oekraïne. Oorlog vernietigt alles. Investeren in ons vermogen om onszelf te verdedigen is de beste manier om dat te voorkomen.”
Wees transparant
Hij riep op tot transparantie over investeringen in defensie en dat we daar trots op moeten zijn. En bekritiseerde kredietbeoordelaars die landen als Finland en de Baltische staten afstraffen voor hun defensie-uitgaven. “Want we kunnen beleggers pas echt overtuigen als ze weten dat beleggen in defensie hun kredietwaardigheid niet schaadt.”
Ter illustratie noemde hij een paar, in zijn ogen, ‘verbijsterende voorbeelden’ van hoe kredietratings het voor publieke en private investeerders moeilijk, zo niet onmogelijk maken om in defensie te investeren. Fitch Ratings bestempelde in februari 2025 de kredietrating van Finland als 'AA+' met een 'Outlook Negative'. Waarom? De stijgende militaire uitgaven, met name het F-35-straaljagerprogramma, werden genoemd als een van de belangrijkste redenen voor de mogelijke ratingschade. Een ander voorbeeld: In 2024 verlaagde S&P de kredietratings van Estland, Letland en Litouwen vanwege dreigingen die verband houden met de Russische Federatie. “Dit betekent dat kredietbeoordelaars in geallieerde landen geallieerden veroordelen omdat ze de defensie-uitgaven verhogen of omdat ze geografisch dicht bij een kwaadwillende actor staan. Wie helpen we hier precies mee?”, vroeg Bauer zich af. “Veroordelen kredietbeoordelaars in China Noord-Korea voor investeringen in ballistische raketten? Zijn er kredietbeoordelaars in Rusland die Iran veroordelen voor het uitgeven van geld aan uraniumverrijking? Waarom hebben we een systeem gecreëerd waarin we onszelf bewust tegenhouden om te investeren in zo'n cruciaal gebied als onze defensie?”
Bauer richtte zich vervolgens tot de verzekeringssector. “Een andere belangrijke factor in collectieve verdediging is dat we risico's moeten durven nemen.” Hij realiseert zich dat dat een gevoelig onderwerp is onder verzekeraars. Bauer heeft kritiek op de “zero-risk society” waarin elk risico als onacceptabel wordt gezien. “De beste manier om onszelf te beschermen is ons bewust te worden van de risico's die er zijn, deze zoveel mogelijk te beperken, een zekere mate van restrisico te accepteren en daar transparant over te zijn.”
Je verstoppen onder de dekens en hopen dat oorlog stilletjes aan ons voorbijgaat, is volgens hem geen optie. Hij noemt als indringend voorbeeld het feit dat Oekraïne 40 procent van zijn bbp verloor op de eerste dag van de oorlog. En dat Oekraïne tegenwoordig ongeveer 35 procent van zijn bbp uitgeeft aan defensie. En dat elke avond voordat ze naar bed gaan, Oekraïense CEO’s zich afvragen of hun fabriek er 's ochtends nog wel staat. “CEO’s op NAVO-grondgebied maken zich daar nog geen zorgen over. Nog niet. Maar ik kan u verzekeren: als we onze veerkracht en onze afschrikking niet op orde hebben, dan zal onze internationale rechtsorde worden vernietigd. Dan zullen de wereldwijde onzekerheid en instabiliteit nog verder toenemen. En zullen de kosten voor de internationale veiligheid enorm hoog zijn.”
"De beste manier om onszelf te beschermen is ons bewust te worden van de risico's die er zijn, deze zoveel mogelijk te beperken, een zekere mate van restrisico te accepteren en daar transparant over te zijn"
Tegen het einde van zijn toespraak benadrukte Bauer dat de NAVO-bondgenoten 50 procent van de economische macht en 50 procent van de militaire macht in de wereld vertegenwoordigen.
Hij is ervan overtuigd dat we het in ons hebben om de sterkste alliantie ter wereld te versterken. Maar daar zijn twee essentiële voorwaarden voor nodig: urgentie en vertrouwen. “Het kwartje mag dan wel gevallen zijn, maar de kauwgombal is nog niet uit de automaat,” zei hij beeldend. Hij riep op tot vertrouwen tussen publieke en private partijen, en tussen bedrijven onderling.
“Voorbereiden op oorlog betekent dat je als bedrijf niet alleen denkt: hoe kan ik nog snel winst maken? Maar ook: wat kan ik als bedrijf doen voor het algemeen belang, het is allemaal een vorm van corporate responsibility.” Bauer is overtuigd van de ongelofelijk belangrijke rol die verzekeraars hierin kunnen spelen, door bedrijven aan te moedigen zich meer bezig te houden met weerbaarheid. “Nederland heeft al 80 jaar van vrede kunnen genieten. Laten we blijven samenwerken om ervoor te zorgen dat het hier niet stopt. En dat we het fundament waarop onze hele economie, onze hele welvaart, en onze hele manier van leven gebouwd is niet verliezen.”
Moreel appel
De toespraak van Rob Bauer was meer dan een analyse van geopolitieke spanningen. Het was een moreel appel, een strategische briefing en een leiderschapsles in één. Zijn oproep tot actie, transparantie en samenwerking is een uitnodiging aan iedereen die verantwoordelijkheid draagt. De impact van zijn woorden was voelbaar in de zaal. Na afloop heerste er een gevoel van collectieve verantwoordelijkheid. De boodschap was helder: dit gaat ons allemaal aan. Niet alleen als burgers, maar ook als professionals, als bedrijven, als sector.
(Tekst: Barbara van der Rest, foto's: Ellen Jonges)