De medewerkers van TommyTomato moesten wel even slikken bij de opening van de ‘gezonde snackmuur’ op een school voor voortgezet onderwijs. In de muur zitten bakjes met warme groente-lunches. De jongeren waren verrukt: ‘Betekent dit dat we dit iedere dag krijgen? ”Eén meisje verstopte haar bakje zelfs in haar kluisje, om later mee naar huis te nemen voor haar gezin. Een klein, ontroerend teken dat armoede dichterbij is dan veel mensen denken. Precies dat is wat Bas Turk, mede-oprichter van TommyTomato, alle kinderen gunt: groenterijke maaltijden op school. Zijn missie start elke ochtend om klokslag 06:00 uur, op vier locaties verspreid over het land.
De drukte om zes uur maken de tiental verzekeraars, die deelnemen aan IMVO-projecten bij het Verbond, niet mee. Zij zien wel de work-out die het personeel daarna houdt in de grote loods in Den Haag. De wanden in de loods staan vol met gestapelde dozen met teksten als ‘Leuk je te aubergine’, ‘Ik komkommer aan’ en ‘Paksoi ‘m aan’. Tientallen medewerkers, waaronder vluchtelingen, statushouders en mensen met afstand tot de arbeidsmarkt, zorgen er iedere dag weer voor dat de warme groente-lunches bij de 360 deelnemende basisscholen terechtkomen. Dat gaat via zogenoemde ‘Health Angels’. “Dat zijn gepensioneerden die onze maaltijden rondbrengen,” vertelt Bas Turk trots. “Ik kwam op het idee toen mijn schoonvader met pensioen ging en aangaf niet thuis te willen zitten.” Nu werkt hij, met een grote groep andere gepensioneerden, mee om ervoor te zorgen dat wekelijks 32.000 kinderbuikjes gevuld worden met groenten die zij op die leeftijd zo hard nodig hebben.
Iedereen een eerlijke kans
De bevlogen mede-oprichter van TommyTomato, Bas Turk, wil de aanwezige verzekeraars vooral inspireren over zijn bedrijf, waarmee hij en zijn compagnon Erik van der Plas, ‘alle kinderen een eerlijke kans willen geven op een betere toekomst door het eten van meer groenten en het opdoen van kennis over voeding’. Want kansengelijkheid begint “in de broodtrommel.” Zijn verhaal zit vol leuke, maar ook minder leuke feiten. Zoals het feit dat TommyTomato op scholen komt waar een merendeel van de gezinnen op of onder de armoedegrens leeft. Of dat Nederland één van de weinige Europese landen is waar een warme lunch op school niet gangbaar is. Dat er ieder jaar voor 1,8 miljard euro aan reclame voor eten en drinken wordt uitgegeven, waarvan tachtig procent gericht op ongezonde voeding. Dat straks twee derde van de bevolking overgewicht heeft. En dat het in de 22-jarige medische opleiding van de vriendin van Turk, werkzaam als kinderintensivist, maar zo'n vijf keer over voeding is gegaan. Daarmee raken we volgens Turk meteen de kern van het probleem. “Voeding wordt gezien als een bijzaak. Dat komt doordat we leven in comfortcrisis: de huidige maatschappij is veel gemak gewend en een grote groep mensen vermijdt hierdoor alles wat schuurt, weerstand biedt of lastig voelt. Ook koken is een ‘moetje’ geworden in plaats van een belangrijk onderdeel van een gezonde levensstijl. De aandacht voor koken is er steeds minder, terwijl de behoefte aan gezonde voeding steeds groter wordt.” Verder heeft volgens Turk ruim een derde van de Nederlanders onvoldoende of beperkte gezondheidsvaardigheden, wat van invloed is op de gezondheid van de samenleving. “Terwijl gezonde voeding aan de basis staat van kansengelijkheid.”
Kinderen, en volwassenen trouwens ook, eten structureel te weinig groente. En die groenten komen meestal pas op tafel bij het avondeten. “Door andere eetmomenten groenterijker te maken én kennis over voeding te geven, normaliseer je groenten op een speelse manier,” zegt Turk. “Door gezond te leren eten, laat je kinderen bewuster kiezen en voorkom je veel gezondheidsproblemen later in het leven.”
Eten op het schoolrapport
Turk vraagt zich dan ook af waarom het aanleren van voedselvaardigheden minder belangrijk wordt gezien dan leren lezen of rekenen. “Voeding moet op het rapport, op het niveau van taal en rekenen. Niet goed eten, is niet goed voor jezelf en voor anderen kunnen zorgen”, is zijn vaste overtuiging. “Dus waarom zou je minder aandacht geven aan eten? Als je kind rekenen niet leuk of te moeilijk vindt, zeg je toch ook niet ‘dan stoppen we ermee’?”
"Voeding moet op het rapport, op het niveau van taal en rekenen."
Groente-eters voor het leven
De missie van Turk klinkt simpel: “samen van alle kinderen groente-eters voor het leven maken.” Want alleen kan dat niet, daar is iedereen voor nodig: ouders, leraren, gemeenten, overheden, sponsoren en gepassioneerde individuen. Wat begon met het verzorgen van warme maaltijden (omdat je daar de meeste groenten in kwijt kan), breidt zich nu langzamerhand uit naar ook koude maaltijden met groenten in de hoofdrol: minimaal 60 gram groente voor de onderbouw en minimaal 90 gram voor de bovenbouw per maaltijd. “Met meer variatie kun je de kloof van de traditionele en ingeburgerde witte boterham met hagelslag, een pakje appelsap en een koekje naar warme groenterijke maaltijd ook beter overbruggen.”
Educatie net zo belangrijk
Turk vindt dat we af moeten stappen van het stapelen van ‘suiker op suiker.’ “Kinderen zouden beter moeten begrijpen wat eten voor je lichaam doet. Daarom is educatie zo belangrijk.” De door TommyTomato ontwikkelde leerlijn verbindt voeding aan de dromen van kinderen. “Wil je voetballer worden? Dan heb je aubergine en prei nodig voor energie en broccoli om een korstje op je knie te krijgen na het oplopen van een wondje. Broccoli is een vitamine K-bom, wat goed is voor wondherstel.”
Voedingseducatie en kookles
De leerlijn werkt het beste als een klas vier keer per jaar een voedingsles krijgt, in combinatie met vier keer een kookles. Ook de volgorde van educatie is daarbij van belang. Turk: “De kinderen gaan eerst asperges steken, daarna bereiden en dan eten. Andersom werkt het minder goed."
Een van de deelnemende verzekeraars geeft aan dat ze vaak niets hoort van haar kinderen over wat er op school gebeurt. Of pas een week later. Turk beaamt dat dit de belangrijke uitdaging is: hoe krijg je de ouders mee? “Hopelijk horen ze van de kinderen wat ze hebben geleerd en gegeten op school, of via de voorlichting die we geven aan school. En dat er gepensioneerden op school komen om de maaltijden uit te delen, helpt natuurlijk ook. Het vormt één geheel”, stelt Turk.
En het resultaat? Dat laat zich het beste omschrijven met een uitspraak van een schooldirecteur. “Na de groenten lunch hebben de kinderen geen last meer van de suikerpiek, waarvan ze eerder ‘inkakten’ tijdens de les. Oftewel, geen hersenen meer die zijn ondergedompeld in een suikerbadje. De kinderen zijn veel rustiger, fitter en kunnen zich beter concentreren.”
Grootste uitdaging
De aanpak leidt met andere woorden tot beter gemotiveerde, gefocuste kinderen, minder overgewicht, minder pestgedrag en minder hoofdpijnklachten. Des te meer reden om dit initiatief groots uit te rollen, maar juist daar ligt de grootste uitdaging. Want hoe haal je de weerstand bij scholen en ouders weg? “Door ze een hotelervaring bieden,” stelt Turk. “Je concurreert tegen de witte boterham die je thuis maakt versus de €3,35 euro voor een TommyTomato-maaltijd. Het moet voor ouders een meerwaarde bieden, leuk en makkelijk zijn. Voor ouders die dit niet kunnen betalen, is er de TommyClub, een fonds dat gevuld wordt door donaties van particulieren, bedrijven en de winst van TommyTomato Educatie. Hierdoor kunnen ouders zelf bepalen hoeveel ze kunnen bijdragen. Dat berust volledig op vertrouwen.”
Verzekeraars spelen een belangrijke rol
Dan een belangrijke vraag: wat verwacht TommyTomato van verzekeraars? It takes a village to raise a child,” stelt Turk. “Verzekeraars moeten de handen ineen slaan en op dit vlak gaan samenwerken. Dat begint met bewustwording over de effecten van een groenterijke school lunch en voedingseducatie, maar ook over de gevolgen als we blijven doen wat we doen,” Turk ziet hier een belangrijke rol voor verzekeraars en stelt dat zij zich zouden moeten verenigen in een landelijke gezamenlijke preventiecampagne. “Een campagne die voeding structureel onderdeel maakt van het basisonderwijs, de plek waar alle kinderen komen”. Binnen IZA (Integraal Zorgakkoord, een samenwerkingsverband in de Nederlandse zorg) en GALA (Gezond en Actief Leven Akkoord) wordt al ingezet op preventie, maar voeding verdient volgens Turk een centrale plek.
Groeien naar kennispartner
Het verdienmodel van TommyTomato zit volgens Turk in het merk dat zij bouwen en de data over voeding die zij verzamelen. Dat kan ervoor zorgen dat zij samen met partners in de retail, leisure, horeca en kinderopvang er ook voor kunnen zorgen dat daar een groenterijk alternatief wordt aangeboden. “Daar valt op dit moment vaak nog geen appel te krijgen,” aldus Turk. “Wij willen groeien van lunch-leverancier naar kennispartner. Onze groei komt nu uit de school lunches, maar dit is een ingewikkeld businessmodel,” zo benadrukt hij. “Wij moeten ons merk en data ook op andere markten gaan verzilveren, zodat deze verdienmodellen kunnen bijdragen aan een gezond businessmodel. Wanneer ons verhaal op nog meer plekken verteld zal worden, zal dat ook bijdragen aan een bredere bewustwording”.
Sponsoren en investeren
Het businessmodel van TommyTomato is kapitaal- en arbeidsintensief. Er moet nog flink geïnvesteerd worden om TommyTomato succesvol door de bocht te trekken. Maar de maatschappelijke effecten verdienen zich dubbel en dwars terug. Zo laat Deloitte onderzoek naar de schoollunch zien.
Zo maakte TommyTomato vorig jaar 109 procent impact per euro omzet. “Dat betekent dat we de maatschappij meer opleveren dan we kosten. Best bijzonder, want bedrijven als Tony’s Chocolonely en Dopper maken tussen de veertig en zestig procent impact per euro. Wij dus dubbel zoveel!”
“Op dit moment maken we nog geen financiële winst. Voor het moment dat dat zover is, hebben we nu alvast een maximum vastgesteld.” Investeerders kunnen maximaal twee keer hun inleg eruit halen, daarna vervalt het winstrecht. “Dit om te voorkomen dat de ‘winstgekte’ de overhand krijgt en zo zorgen we ervoor dat de opbrengsten terugvloeien naar de maatschappij.”
Turk blijft er echter op terugkomen: het gaat niet om geld, maar om bewustwording. “Als alle zorgverzekeraars zich op dit vlak zouden verenigen dan volgen de ouders en het verdienmodel vanzelf.”
Samen doen
Turk herhaalt meerdere keren tijdens deze IMVO-ochtend: echte verandering komt bij de ouders vandaan. “Die bewustwording moeten we samen realiseren door uit te leggen wat de basis van gezonde voeding is. Als we kinderen nu een gezonde leefstijl aanleren, kunnen we de kraan dichtdraaien, groeit er langzaam een gezonde generatie en bespaart dat de maatschappij straks miljarden."
Meer weten over het bezoek aan TommyTomato? Of ook meedoen aan het IMVO2.0 Gezondheid & Voedingproject. Neem dan contact op met David Baas d.baas@verzekeraars.nl.