Een veranderend klimaat, de verzekeringssector verandert mee

De valwind in Leersum en de watersnood in Limburg. Recente voorbeelden die de toenemende gevolgen van klimaatverandering zichtbaar maken. De impact die extreem weer op onze samenleving heeft, vraagt om aanpassingen. Ook van verzekeraars. Hoe gaan zij om met nieuwe klimaatrisico’s als overstroming en wat doen ze om schade door klimaatverandering te verminderen?

Verzekeraars zoeken inzicht

Allereerst hebben verzekeraars meer kennis en inzicht nodig om adequaat in te kunnen spelen op de gevolgen van klimaatverandering. Daarvoor heeft het Verbond partnerships gesloten met instituten als het KNMI en de Vrije Universiteit en werkt veelvuldig samen met Wageningen University & Research en Deltares. De samenwerking tussen deze instituten en het Data Analytics Centre (DAC) van het Verbond resulteert in tools voor verzekeraars zoals de Klimaat Impact Monitor, de WeerKalender en de eigen Klimaatmonitor. Die laatste wordt dit najaar geüpdatet en bevat dan niet alleen particuliere, maar ook zakelijke schades.

Scenario's

Het DAC heeft op basis van de KNMI Klimaatscenario’s (2014) berekend in hoeverre deze scenario’s doorwerken in de schadelast van particuliere opstal- en inboedelverzekeringen. De belangrijkste conclusie? Zonder maatregelen zal de schade door extreme hagelbuien naar verwachting verdubbelen. Naar aanleiding van het meest recente IPCC-rapport komt het KNMI volgend jaar met nieuwe scenario’s, die het Verbond wil doorrekenen naar schadelast.

Zonder maatregelen kan de schade door extreme hagel verdubbelen!

Werken aan verzekerbaarheid

Ondertussen worden burgers en bedrijven geconfronteerd met meer extreem weer, in de vorm van langdurige droogte, hitte en hevige neerslag in korte tijd. De vraag voor verzekeraars is, hoe zij schade als gevolg van dat extreme weer verzekerbaar kunnen maken en houden. Een recent voorbeeld is de watersnood in Limburg in de zomer van 2021.

Lokale overstroming

Sinds de watersnoodramp in 1953 is overstroming niet meer verzekerbaar, maar de laatste jaren is de markt voor lokale overstromingsdekkingen in beweging. Die ontwikkeling zorgde bij de watersnood in Limburg voor vragen over dekking en vergoedingen. Zo is lokale neerslag, inclusief beken als Geul en Gulp, in principe op opstal- en inboedelpolissen te verzekeren bij aanbieders die de neerslagclausule van het Verbond uit 2000 volgen. Of bij verzekeraars die het verdergaande verbondsadvies overstromingen uit 2018 volgen. In Limburg bleek echter dat enkele bedrijven en instellingen géén dekking voor overlopende beken hadden afgesloten. En dat ondanks de ervaringen met wateroverlast en overstromingen in de jaren ’90.

De overheid heeft na de overstroming de Wet tegemoetkoming schade bij rampen (Wts) geactiveerd. Ook was de overheid eenmalig ruimhartig voor zaken die wel verzekerbaar waren, maar waarvan de huidige verzekeringsmogelijkheden niet algemeen bekend waren. Het kabinet waarschuwde daarbij echter dat ze verwacht dat burgers en ondernemers zich bij de volgende ramp goed verzekerd hebben. Bij vergelijkbare rampen in de toekomst zullen verzekerbare schades niet opnieuw onder de Wts vallen.

Het kabinet verwacht dat burgers en ondernemers zich bij een volgende ramp goed hebben verzekerd

Bewustwording klimaatrisico's

Op dit moment werkt de verzekeringssector aan het aanbod, advies en bewustwording in de samenleving. Zo onderzoekt de VNAB op dit moment de mogelijkheid om ook op beurspolissen overstromingen door het begeven van secundaire keringen te verzekeren. Daarbij moet wel rekening worden gehouden met de internationale component van deze grootzakelijke markt. Van belang blijft dat burgers en ondernemers, maar ook hun financieel adviseurs, zich bewust zijn van de risico’s én marktoplossingen. Daarom werkt het Verbond aan verduidelijking op de verzekeringskaart en wordt nagedacht over een toolkit die verzekeraars en het intermediair kunnen gebruiken voor betere bewustwording. Adfiz werkt ook aan ondersteuning voor het intermediair zoals een vergelijkingstool van klimaatdekkingen.

Publiek-private samenwerking

Tegelijkertijd is tegen overstroming van de grote rivieren en de zee is vrijwel geen enkele burger of mkb’er verzekerd. Daardoor zijn burgers en bedrijven bij overstroming van bijvoorbeeld de Zeeuwse Delta, Rijn of Maas dus afhankelijk van een gedeeltelijke compensatie door de overheid op basis van politieke besluitvorming achteraf via de Wet tegemoetkoming schade bij rampen (Wts). Enerzijds leidt dat tot onzekerheid over het uitkeringspercentage. Anderzijds heeft dat negatieve invloed op de efficiëntie van de schadeafhandeling. Enkele landen om ons heen hebben wel compensatiemechanismen, gebaseerd op solidariteit, door bijvoorbeeld publiek-private systemen zoals Frankrijk België en Spanje. Of via verplichte dekkingen in private pools zoals in het Verenigd Koninkrijk.

Het Verbond wil graag samen met de overheid optrekken!

Het Verbond heeft de afgelopen jaren verschillende initiatieven aangedragen voor een structurele oplossing, maar deze zijn om verschillende redenen gestrand. Mede in het licht van de afhandeling in Limburg wil het Verbond hier nogmaals naar kijken. De voorkeur is om hierin samen op te trekken met de overheid. De vorming van een nationaal publiek-private samenwerking heeft als voordeel dat gedupeerden zo snel mogelijk terecht kunnen bij één loket, namelijk hun eigen verzekeraar. Bij schade hebben ze zo snel mogelijk duidelijkheid. Bovendien kan je op deze manier samen veel meer werk maken bewustwording, preventie en early warning. We gaan de komende maanden de mogelijkheden verder onderzoeken, ook in gesprek met overheid en stakeholders.

Schade voorkomen door klimaatadaptatie

Maar ondanks dat verzekeraars steeds meer inzicht krijgen in de impact van klimaatverandering en werken aan de verzekerbaarheid van klimaatschade, is voorkomen nog steeds beter dan genezen. Dus wat kunnen verzekeraars doen om klimaatschade zoveel mogelijk te voorkomen? Eén van de initiatieven die verzekeraars nemen is het tijdig waarschuwen van klanten door het gebruik van een Early Warning System. Daarmee kunnen verzekeraars hun klanten steeds preciezer waarschuwen als er slecht weer op komst is. Bij een waarschuwing kunnen zij direct preventieadviezen geven die in lijn zijn met de preventietips extreem weer van het Verbond. Naast tijdig waarschuwen kunnen verzekeraars ook een rol spelen bij het voorkomen van schade door klimaatadaptatie in hun herstel mee te nemen.

Verzekeraars kunnen een rol spelen bij het voorkomen van schade door klimaatadaptie in het herstel mee te nemen.

Meedenken met ruimtelijke ordening

Nederland klimaatbestendig maken is een enorme opgave: denk aan preventie en adaptatie voor gebouwen en akkers, maar ook aan lange-termijn strategisch beleid én visie over het plannen en toepassen van de juiste activiteiten in de juiste gebieden. Het is bijvoorbeeld maatschappelijk onwenselijk dat er nog steeds gebouwd wordt in uiterwaarden van rivieren. Juist omdat deze gebieden bedoeld zijn om ruimte te geven aan de rivier. De sector wil meedenken met de overheid over klimaatadaptief bouwen en ruimtelijke ordening. Want wat nu verzekerbaar is, hoeft dat in de toekomst niet te zijn. In ruimtelijke ordening voor de toekomst moeten belangrijke keuzes worden gemaakt. Het Verbond denkt op een aantal punten graag mee. Denk aan niet bouwen in uiterwaarden, kosten-batenanalyses voor toekomstig landgebruik, klimaatadaptieve standaarden per risicogebied en structureel overleg met de financiële sector. Het Verbond wil daar ook de bredere financiële sector bij betrekken, denk aan banken en investeerders.

Klimaatevent op 11 oktober

Wat gaan verzekeraars in de toekomst nog verzekeren en wat niet meer? Dat is een discussie die steeds prominenter wordt. Verzekeraars kunnen hun klanten bijvoorbeeld helpen bij een transitiepad vanuit vervuilende activiteiten. Dat koppelen aan Europese ontwikkelingen is van belang. Voor executives van kleine tot middelgrote verzekeraars organiseert verbondspartner Deloitte in de komende maanden vier sessies over hoe het klimaat over 10 jaar onze maatschappij en leefomgeving (wonen en mobiliteit) heeft veranderd. Welke impact heeft dat op onze klanten en op de rol van verzekeraars? Meer weten over deze sessies? Neem contact op met Timo Brinkman en Vylon Ooms.

Op 11 oktober organiseert het Verbond het Klimaatevent. Op die dag speciale aandacht voor de laatste ontwikkelingen op het gebied van klimaatverandering, verzekerbaarheid, beleggen en underwriting. Zet deze datum alvast in je agenda en houd onze website en mailings in de gaten voor de inschrijving.