IFRS is een internationale verslaggevingsstandaard voor verzekeraars, die ervoor moet zorgen dat jaarverslagen wereldwijd beter vergelijkbaar zijn. Insteek van IFRS 17 is namelijk dat er zoveel mogelijk dezelfde uitgangspunten gelden voor de waardering van verzekeringscontracten. Dat betekent dat een belegger de resultaten en toekomstverwachtingen van bijvoorbeeld een Nederlandse verzekeraar veel beter kan vergelijken met die van een Duits of een Australisch bedrijf.

Wanneer gaat het in?

IFRS 17 vervangt IFRS 4, die moet worden gezien als een tussentijdse standaard. IFRS 17 is de eerste allesomvattende standaard voor de waardering van verzekeringscontracten. De standaard is in mei is gepubliceerd en de implementatie moet in 2021 zijn afgerond. Verzekeraars moeten in de jaarrekening over 2021 met vergelijkende cijfers komen over 2020.

“ICT is this time in the lead” staat op de eerste sheet van Oscar van Ewijk. Hij werkt bij Vivat en heeft naar eigen zeggen “van huis uit weinig verstand van verslaggeving.” Van Ewijk focust in de eerste sessie op (de geschiedenis van) data. En op samenwerking.

“In 2006 hadden we nog een makkelijke wereld. In 2016 moesten we onder SII rekening gaan houden met cashflows, marktwaarde en modellen. De wereld van de data is knap ingewikkeld geworden.” Van Ewijk nam de aanwezigen mee naar zijn wereld en zijn conclusie was snel helder. “Het moet anders. Wij hebben nu 54 werkdagen nodig om SII-cijfers op te leveren, dat moet naar 21 dagen. Hoe? Door meer te automatiseren.”

Wildgroei voorkomen

Kort samengevat is de wens van Vivat, en dus ook van Van Ewijk, om te komen tot:

• Minder spreadsheets
• Minder doorlooptijd
• Minder handmatig werk
• Minder fte’s

“We willen naar één calculation library, waarmee we wildgroei kunnen voorkomen. Het mooie is dat Solvency ons het nodige heeft geleerd. We weten nu bijvoorbeeld de leveranciers waar we eerder zaken mee hebben gedaan te vinden.”

Samen

Van Ewijk benadrukte in iedere sessie dat “er meer moet worden samengewerkt”. “Natuurlijk voel ik me, als enige ICT-er, een vreemde eend in de bijt, maar in alle groepen kwam naar voren dat ICT te laat is aangehaakt bij Solvency II. Dat kan dit keer anders. We kunnen elkaar sowieso versterken, omdat we allemaal voor dezelfde uitdagingen staan. Naast actuarissen en accountants zijn ook ICT-ers een aparte bloedgroep. We hadden alleen SII nodig om dat te leren.”

Goed nadenken over wat IFRS betekent voor je verschillende producten valt niet mee. Ron Hersmis en Marion de Haas (Achmea), respectievelijk beleidsmedewerker FEZ en voorzitter van de commissie Verslaggeving bij het Verbond, maakten het de deelnemers in de tweede sessie wat makkelijker door de zaal in twee vakken te verdelen: een vak eens en een vak oneens.

Hij had bedacht dat de deelnemers, die in vijf groepen allemaal dezelfde sessies doorliepen, tot een goede dialoog konden komen met een Lagerhuis-opstelling. Ger Vrancken leidde de derde sessie waarbij voorstanders van IFRS 17 aan de ene kant mochten plaatsnemen en tegenstanders aan de andere kant.

Een van de voorstanders neemt in sessie 3 het voortouw. Solvency II is wat hem betreft slechts een momentopname; IFRS is echt een verbetering. Zeker omdat je met SII kunt manipuleren door heel snel veel te verkopen. “Wat een onzin”, reageert iemand aan de overkant. “Het is totaal onvergelijkbaar wat we vanaf 2021 hebben. Appels met peren. Niemand snapt het straks nog.”

“Het wordt mooi”

Zijn buurvrouw helpt hem: “SII bepaalt wat je in kas moet hebben. IFRS doet dat niet. IFRS 17 is een accountingsrichtlijn die veel te laat komt. Over vier jaar is niemand meer geïnteresseerd. Dan zijn alle mechanismen volledig ingericht op SII, zodat de info uit IFRS is achterhaald.” Een man aan de overkant wijst naar haar. “Ik vermoed dat daar de actuarissen zitten. Ik ben juist voor. Investeerders zijn geïnteresseerd in waarden en meer informatie leidt ertoe dat je beter de marktwaarde kunt berekenen.”
Er volgt bijna boegeroep: “SII is er eerder gekomen dan IFRS. Alleen dat al betekent dat IFRS meer een kleine aanvulling is dan een grote verandering.” Het slotwoord is voor een van de voorstanders. “SII is de benzinemotor. Dat ben ik met je eens, maar ik heb ook andere meters nodig. Die bieden IFRS me. Het wordt mooi!”

Vergelijking met SII

Sessieleider Ger Vrancken noemde het na afloop ‘heel opvallend’. “Iedere groep ging de vergelijking met SII aan, maar dat was niet de stelling. Als je het mij vraagt was de laatste sessie qua discussie de leukste. Een van de deelnemers zei daar: ‘Als wij IFRS al hadden gehad, hadden we de woekerpolis niet gehad.’ Dat vond ik wel een mooie.”
Zijn persoonlijke mening is dat er zoveel frameworks zijn dat IFRS niet veel nieuwe informatie zal opleveren. “Maar”, zo benadrukte hij, “het gaat wel de discussie faciliteren, omdat een belegger de producten beter kan vergelijken. Ik verwacht dan ook vooral een zuiverende werking van IFRS. Als een product niet werkt, kan een belegger twee dingen tegen je zeggen: of het product gaat weg of ik verkoop. Zeg het maar.”

Wat ging goed bij Solvency II en wat is anders bij IFRS 17? Deze vraag stelden Marieke van Eenennaam en Bouke Evers van EY aan de deelnemers van de vierde sessie. Gelukkig waren er al drie sessies geweest en was er dus ook het nodige werk verzet.

In de vergaderzaal bij Aegon hangen grote vellen papier aan de ramen. Bovenaan ieder vel prijkt een ander kopje. Op de eerste staat: Positief aan SII. Op de tweede: Wat is nieuw bij IFRS? Op de derde: Wat gaan we anders doen? En op de vierde en laatste: Hoe?
In eerdere sessies was onder meer als positief genoemd dat de deadline is gehaald, er overzicht in de keten is verkregen en er meer integratie is gekomen tussen finance en risk. Evers wijst naar het papier en vraagt dan: “Missen jullie wat?” “Ja”, antwoordt een van de mannen. “Het uiteindelijke doel was niet duidelijk. Ondanks alle documenten, onder meer van EIOPA, was de stip op de horizon niet in zicht.”
Volgende vraag: Hoe gaan we dat nu anders doen? “Beter discussiëren voordat we starten.” “En meer doseren”, reageert een ander. “Bij SII wilden we alles doen. Nu kunnen we meer ambities stellen en faseren. Eventueel kunnen we de ambities lager inzetten.”
De vraag die bij Evers rijst, is een logische: “Hoe gaan we dat doen?” “Heel klein”, antwoordt de vrouw. “Het klinkt vaag, maar zit de sleutel niet bij klein beginnen?”

Wat is nieuw?

Tweede vel is aan de beurt: What’s new? “IFRS is principle based, verandert daarmee de rol van de toezichthouder?” Een van de deelnemers begint te lachen. “Dat zeiden ze bij Solvency ook. Iedereen was aan het knutselen bij SII om het ambitieniveau te temperen en enige samenhang te creëren.” Zijn buurman is het eens: “We hadden inderdaad te veel eilandjes en moeten nu streven naar meer samenhang.”
“We moeten dus eerst een impactanalyse doen? Welke processen, systemen en afdelingen worden geraakt. We hebben overzicht nodig. Dat helpt enorm. Als je dan aan radertje draait, gaat alles vanzelf lopen.”
“Eens”, reageert een vrouwelijke deelnemer. “Maar dat vraagt ook de nodige wendbaarheid en flexibiliteit van je organisatie. Als er wat verandert, moeten de radertjes immers wel mee.” “Op zoek naar kleine stappen dus. En voldoende ruimte inbouwen”, concludeerde Van Eenennaam, die de vergelijking maakte met een schuifpuzzel. “Kennen jullie die schuifpuzzeltjes met negen dichte en één open vakje. Die blokjes kun je heen en weer schuiven. Dat geeft je ruimte bij het puzzelen en dat is precies wat we ook bij IFRS willen hebben.”

Echt nieuw bij IFRS zijn de data, merkt een man op. “We hebben veel meer data. Grappig is dat dat bij SII ook zo werd gezien, maar IFRS gaat veel dieper.” De laatste vraag luidde dan ook of de transitie van IFRS uitdagender wordt dan die van Solvency II? “Het is uiteindelijk goed gegaan, maar laat ik eerlijk zijn. Wij hebben pas sinds vorig jaar door hoe belangrijk SII is.”

Zet twee deskundigen bij elkaar en je bent verzekerd van een diepgravend verhaal over de ins en outs van IFRS 17. Henny Verheugen en Geert Ewalts zetten in de vierde sessie de voor- en nadelen van de drie approaches op een rij.

De datum stond groot op een van de eerste sheets die ze lieten zien: 1-1-2021. “Dat betekent dat je eind 2019 moet draaien.” In de aanloop daarnaar toe hadden ze de nodige tips voor de aanwezigen. “Het klinkt als een open deur, maar zorg ervoor dat het klopt.” Verheugen: “Onder IFRS wordt iedere fout apart vermeld en dat betekent dat je helemaal terug moet in je berekening tot het moment waar je fout zit.”
Een extra check kan dus geen kwaad, viel Ewalts hem bij. “Zorg ervoor dat je modellen op orde zijn, je to-do list leeg is en er geen fouten meer in zitten.”

Voors en tegens

In IFRS 17 zijn diverse methoden toegestaan bij de overgang ernaartoe, maar welke optie een verzekeraar ook kiest, er zijn altijd voors en tegens. “Weer een open deur dus”, zei Verheugen, “maar die voors en tegens sleep je constant met je mee. Dus het is wel handig dat je goed over je keuze nadenkt.”
Eén ding stond in ieder geval als een paal boven water: Iedereen moet kiezen! “Juist daarom is het aan te raden om snel met veldtesten te beginnen”, besloot Ewalts. “Ga aan de slag om gevoeligheden in beeld te brengen. Speel met de modellen. Begin met fair value, ook vanuit kostenperspectief, en zet voor jongere portefeuilles de prospective ernaast. Op dit moment voert fair value de boventoon in de markt, maar belangrijker is dat die verzekeraars aan de gang zijn gegaan.”