Provisieverbod complexe en impactvolle producten

In 2013 is het provisieverbod voor complexe en impactvolle financiële producten in werking getreden. Als de klant financieel advies afneemt van een (onafhankelijke) adviseur of direct bij een verzekeraar, worden de advies- en distributiekosten rechtstreeks bij de klant in rekening gebracht. Voor de invoering van het provisieverbod ontvingen adviseurs bij de verkoop van een financieel product provisie (bijvoorbeeld een bonus) van verzekeraars. Dit leverde sturing op waarmee niet altijd het klantbelang centraal stond. Dat leidde in het verleden tot misstanden en ingrijpen van de politiek. Daarom is in 2013, mede op initiatief van het Verbond, het provisieverbod ingevoerd om het klantbelang in de verzekeringssector voorop te stellen. Deze wetgeving is van toepassing op zowel financieel adviseurs als verzekeraars.

Het provisieverbod is in 2018 geëvalueerd. Daarbij zijn twee onderzoeken uitgevoerd. De eerste naar de markteffecten van het provisieverbod. En de tweede naar het consumentengedrag naar aanleiding van het verbod. De minister van Financiën heeft geconcludeerd dat het verbod effectief is. De sturing is uit de markt en er zijn geen bijzonderheden geconstateerd wat betreft de toegang tot advies.

Wet- en regelgeving in Nederland

Voor complexe en impactvolle financiële producten is met de invoering van het provisieverbod een grote stap gezet om het distributiestelsel toekomstbestendig te maken. Het Verbond vindt dat bij schadeverzekeringen de provisie actief nominaal (het exacte bedrag in euro’s) transparant moet worden gemaakt. Dat thema ligt voor besluitvorming bij de Tweede Kamer (Wijzigingsbesluit financiele markten 2021).

Wet- en regelgeving in Europa

Sinds 1 oktober 2018 moeten Europese marktpartijen voldoen aan de Richtlijn Verzekeringsdistributie (IDD). De IDD is opgenomen in de Wet op het financieel toezicht (Wft) en bevat een aantal nieuwe normen. Zo hebben lidstaten de ruimte om een provisieverbod in te voeren.

Per 2 augustus 2022 worden de nieuwe duurzaamheidseisen in de IDD van kracht. Dat betekent dat in de productontwikkeling hier nadrukkelijk rekening mee moet worden gehouden. En dat de duurzaamheidsvoorkeuren van de klant bij advies over zogeheten IBIPS moeten worden geïnventariseerd.

Het Verbond stimuleert, conform de koers 2022-2024, de samenwerking tussen verzekeraars en InsurTech-bedrijven. We hebben daarvoor het open Platform InsurTech gecreëerd met als doel om meerwaarde te creëren voor alle betrokkenen. In dit platform overleggen InsurTech-bedrijven en verzekeraars met elkaar en werken aan (innovatie)beleid, toezicht en de vertaling van beleid naar praktijk. Het InsurTech-ecosysteem in Nederland groeit, mede door de beleidsmatige inspanningen van het Verbond. Het Verbond draagt ook bij aan de Meetups van InsurTech Amsterdam.

Wil je deelnemen aan het Platform InsurTech of een keer een Meetup van InsurTech Amsterdam organiseren? Neem dan contact op met Harold Mahadew.

Associate partners

InsurTech start-ups en scale-ups die géén verzekeraar zijn, kunnen zich bij het Verbond aansluiten als associate partner. Interesse? Op de webpagina Associate Partnership vind je meer informatie.

InsurTech Hub Munchen & Plug and Play

Het Verbond heeft een Memorandum of Understanding met het InsurTech Hub München. Op basis daarvan wisselen we informatie uit over regionale ontwikkelingen, innovatietrends, acceleratorprogramma's en het opzetten van gezamenlijke innovatieprojecten. Daarnaast helpen wij elkaar bij het verwelkomen van InsurTech start-ups binnen de verzekeringsbranche. Het Verbond heeft ook een structurele samenwerking met Plug and Play InsurTech, het innovatieplatform uit Silicon Valley/München.

De samenleving en de verzekeringssector worden steeds meer datagedreven. Daar kunnen verzekeraars met Open Insurance op inspelen. Open Insurance is het, met nadrukkelijke instemming van de klant, delen van data waarmee nieuwe datagedreven producten en diensten ontwikkeld kunnen worden. Het gaat om het delen van data vanuit verzekeraars én het verkrijgen van toegang tot data uit andere sectoren. Datadelen biedt enerzijds kansen om met technologie klanten nog beter van dienst te kunnen zijn. Anderzijds kan datadelen ook (nieuwe) risico’s opleveren.

Verkenning Open Insurance

Om die kansen en risico’s in kaart te brengen, heeft INNOPAY een verkenning uitgevoerd voor het Verbond. INNOPAY heeft naast verzekeraars gesproken met het ministerie van Financiën, de AFM en DNB. Deze verkenning is door het Verbond gebruikt om een eigen standpunt te bepalen met het oog op komende Europese wetgeving. In de context van die wetgeving wordt gesproken over Open Finance, maar dat vindt het Verbond te smal. Het moet breder zijn en data uit andere sectoren omvatten.

In de visie van het Verbond bestaat een Open Insurance-raamwerk uit verschillende bouwblokken die samen de nieuwe (commerciële) omgeving kunnen bepalen waarin verzekeraars en andere marktpartijen opereren. Deze bouwblokken moeten in de wet- en regelgeving worden verankerd. Er is nadrukkelijk een samenhang met andere relevante Europese wetgeving zoals de Data Act en de Digital Markets Act in het bijzonder. Het Verbond kijkt dus naar het grotere wetgevingsplaatje. De wetgeving Open Insurance is voorzien voor 2024.

De inzet van het Verbond als volgt:

1. Klant heeft regie (consent raamwerk): De klant bepaalt wie, wat met zijn data mag doen (voor welk doel) en voor hoe lang (periode).
2. Open Insurance borgen in wetgeving: Het Open Insurance raamwerk met een aantal essentiële bouwblokken dient wettelijk te worden vormgeven. Een samenspel met de wetgever en toezichthouders is wenselijk. Een belangrijk element is een wettelijk verplicht afsprakenstelsel als enabler voor Open Insurance. De wetgever moet borgen dat verzekeraars, met instemming van de klant, toegang verkrijgen tot data uit andere sectoren van de economie (IoT data, cross-sectoraal data delen).
3. Scope: De samenleving wordt steeds meer datagedreven, maar data zijn gevoelig. Het Verbond staat voor een verantwoorde omgang met data. Daarom pleit het Verbond ervoor om de (wettelijke) scope van datadelen bij aanvang klein te houden. De klant en de sector kunnen zo ook ervaring opdoen. Onze gedachte is om (wettelijk) klein te starten. Eerst met schadeverzekeringen en op termijn pas met levensverzekeringen.
4. Gelijk speelveld en data reciprociteit: Een gelijk speelveld en data reciprociteit (nadrukkelijk ook op cross-sectoraal niveau) zijn essentiële voorwaarden die wettelijk moeten worden geborgd én in de praktijk dienen te worden gehandhaafd.
5. Adresseren specifieke risico’s in de verzekeringssector: Eén van de grootse risico’s is het risico op cherry picking. Hiermee dreigt onverzekerbaarheid en dat is een onwenselijk risico.
6. API-standaardisatie: API-standaardisatie is eveneens een essentieel bouwblok. Op het niveau van wetgeving dienen de hoofdprincipes te worden geformuleerd die incentives bevatten voor de (operationele) vormgeving door de markt. De verdere operationalisering zou aan de markt moeten worden overgelaten.
7. Behoud van keuzevrijheid: De keuze om wel of geen Open Insurance proposities aan te bieden is aan elke individuele verzekeraar. Als hiervoor wordt gekozen, dan is het raamwerk van toepassing.
8. Vergunningplicht voor Open Insurance en kosten: Er dient een vergunningplicht te komen voor Open Insurance dienstverlening. De zogeheten Third Party Providers, die Open Insurance producten ontwikkelen en distribueren, mogen zonder vergunning geen diensten aanbieden. Er dient ook een financieringsmodel te worden ontwikkeld, waarbij nieuwe spelers naar aard en omvang verplicht worden om het raamwerk te financieren (niet alleen vergunningaanvraag, maar ook de doorlopende (toezicht)kosten).
9. Ethisch kader breder van toepassing verklaren: Het is belangrijk dat ‘hygiëne factoren’ zoals het Ethisch kader ook van toepassing worden verklaard op partijen die geen verzekeraar zijn. Dit kan het beste worden geborgd in de wetgeving.
10. Lanceren van een proeftuin (Regulatory Sandbox 2.0): Een proeftuin om te experimenteren met Open Insurance cases is wenselijk om drempels weg te nemen.