Verbond pleit voor meer onderzoek naar de gevolgen van bodemdaling

“Het risico op funderingsschade is veel groter dan we dachten. We hebben het niet alleen over paalrot, maar door toenemende bodemdaling ook over schade aan ‘funderingen op staal’. In totaal hebben we het over één miljoen woningen en een geschatte schade van vijf tot 39 miljard euro tot 2050. Daarom pleiten wij voor nader onderzoek, zodat de juiste politieke keuzes kunnen worden gemaakt.”

Verbondsdirecteur Geeke Feiter-van Heuvelen leidde gisteren als moderator de livestream Droogte, bodemdaling en funderingen. Ze was geschrokken van de presentatie van Sien Kok en Mandy Korff van het kennisinstituut Deltares, dat in opdracht van het Verbond onderzoek deed naar het risico op funderingsschade door droogte en bodemdaling.
“De alarmbellen klinken al een tijdje door in de media, maar wat kunnen we als bedrijfstak nu echt?”, zo vroeg Feiter zich hardop af. Datzelfde deed Beleidsadviseur Timo Brinkman van het Verbond. “De analyse van Deltares was eigenlijk bedoeld voor intern gebruik. Het risico voor schade aan funderingen is immers niet verzekerd, maar het raakt de klanten van verzekeraars wel. En daarom vragen wij ons af of we er als sector iets aan kunnen doen?”

Platform Klimaat
Sinds dit jaar gaat het Verbond nog een stapje verder en is er een Platform Klimaat opgericht. Het doel van dit platform is veelzijdig. Naast het inspelen op actuele ontwikkelingen wil het platform ook duidelijkheid bieden (“niet alles is verzekerbaar”), randvoorwaarden creëren en oplossingsrichtingen bedenken, zodat droogte en ander extreem weer zoveel mogelijk verzekerbaar blijft. En tot slot zal het platform in toenemende mate de samenwerking opzoeken om kennis te delen: “we hebben niet alle kennis zelf in huis”.

Meer informatie over de activiteiten van het Verbond en het Platform Klimaat is te vinden op www.verzekeraars.nl/klimaat.

Hout of beton?

Sien Kok en Mandy Korff, die namens Deltares de belangrijkste bevindingen uit het rapport deelden, benadrukten dat de impact van droogte op de funderingen van panden groot is. “Voor huiseigenaren betekent het dat zij door een verlaging van de grondwaterstanden te maken kunnen krijgen met scheuren door verschilzetting of schimmelaantasting van houten palen (paalrot), natte kelders, droogteschade aan de tuin en schade aan huis en nutsvoorzieningen.”
Korff daagde de deelnemers aan het webinar onder meer uit met de vraag: weet u op welke fundering uw huis staat? Het merendeel antwoordde ‘op staal’, maar een groot deel had ook geen idee. Het ontlokte Korff het advies dat bij een volgend koophuis eerst even na te vragen.
Bij haar tweede vraag op welke ondergrond het eigen huis staat (zand, klei of veen) koos de overgrote meerderheid voor zand. “Ik hoop dat u gelijk hebt, want de kans op schade is op zand veel kleiner dan op klei.”

Fundering ‘op staal’: wat betekent dat?
De term fundering op staal zorgt vaak voor spraakverwarring. Het ‘op staal’ heeft namelijk geen betrekking op het materiaal ‘staal’. Integendeel zelfs Het betekent dat de muren, meestal met verbredende voet, rechtstreeks op een stevige ondergrond zijn gebouwd. De term ‘fundering op staal’ komt van het oud-Hollandse ‘op stal’, net als het in verzekeringsland bekende woord ‘opstal’

Kans op paalrot in Noord-Holland

De resultaten van de ‘quick scan voor Nederland’ die Kok op haar beurt presenteerde, waren niet mis. Deltares schat dat de schade tot 2050 tussen de vijf en 39 miljard euro kan bedragen. “Als het door klimaatverandering extra droog wordt, kan er nog drie tot vijftien miljard bijkomen”, aldus Kok, die diverse keren de kaart van Nederland liet zien waarop is ingekleurd waar de kans op schade het grootste is. “De kans op paalrot was al het grootste in Zuid- en Noord-Holland en de veengebieden, maar door de droogt en klei-ondergrond kunnen nu ook Groningen, Zeeland en Overijssel met schade te maken krijgen. Het zou heel handig zijn (geweest) als we van alle huizen in Nederland de fundering weten, maar dat weten we niet. Helaas!”

Internationale vergelijking

Laatste onderdeel van de livestream, die deel uitmaakt van een serie webinars over het thema ‘klimaatverandering en de impact op verzekeringen’, was een kort overzicht van de verzekerbaarheid van bodemdaling in Europa. Marc Melsen van herverzekeringsmakelaar Guy Carpenter benadrukte dat bodemdaling in zijn thuisland België ook niet is gedekt. “In het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk is dat wel het geval, zij het in totaal verschillende systemen. Zo kent het VK een vrij liberaal systeem waarbij de individuele burger zich kan verzekeren tegen droogte. Maar, daarbij wel de kanttekening dat de premies fiks omhoog kunnen gaan als er een schade wordt gemeld. Bovendien werkt het VK veel met (hoge) eigen risico’s. Voor het stormrisico op een opstalverzekering, betaalt een burger bijvoorbeeld vijftig tot honderd pond, maar dat kan na een schademelding zomaar ineens naar duizend of vijftienhonderd pond worden verhoogd. Frankrijk kent wat dat betreft een meer solidair systeem, via een publieke verzekeringsdekking tegen natuurrampen, maar dit staatsfonds staat na de rampjaren 2018 en 2019 onder druk.”

Bodemkaarten

Melsen sluit zich van harte aan bij de conclusie voor een vervolgstudie. “We kunnen het risico immers nog niet zo goed kwantificeren. De 5 tot 39 miljard waarover Deltares het heeft, zegt wat dat betreft genoeg. Dat is heel breed.”
Een eerste stap zou dan ook het in kaart brengen van de risico’s moeten zijn. “Misschien lukt dat wel met bodemkaarten. Het belangrijkste is te weten over welk volume je het hebt. Bij het maken van risico-inschattingen is het dan ook van belang niet alleen de (schade)bedragen ten laste van een verzekeringsoplossing, maar ook de eigen risico’s mee te nemen.”

Nieuwsgierig naar het volledige onderzoek van Deltares? Kijk op onze website!