Fragmentatie, private equity, AI en regeldruk

De belangrijkste onderwerpen tijdens de GFIA en IAIS-bijeenkomsten die ik half november bezocht, waren economische fragmentatie, structurele veranderingen in de markt voor levensverzekeringen, ai-gebruik in de sector en simplificatie van wet- en regelgeving. 
Ieder jaar organiseert de GFIA (wereldwijde nationale verzekeringsassociaties ), een ledenvergadering in dezelfde week en stad waar de verzekeringstoezichthouders (IAIS) een conferentie houden. Het wordt elk jaar in een andere stad gehouden. Dit jaar was dat in de Albanese hoofdstad Tirana. 

Nieuwe politieke dynamiek

Een van de centrale thema’s was de nieuwe dynamiek die ontstaat als gevolg van geopolitieke spanningen in verschillende delen van de wereld. Zowel China als de VS zijn druk bezig om hun strategische afhankelijkheden op het gebied van grondstoffen en technologie te verkleinen. Ook in Europa groeit het besef dat de decennia van vrije handel en globalisering voorbij zijn. Vanuit het bedrijfsleven is de reactie tot nu toe vooral om supply chains opnieuw in te richten en mogelijke kwetsbaarheden in aanleverketens of afzetmarkten in kaart te brengen. Handelsbeperkingen vanuit de VS en China richten zich voornamelijk op de handel in goederen. Hierdoor blijven verzekeraars, als dienstenaanbieders, voorlopig grotendeels buiten schot. Wel zien herverzekeraars en verzekeraars van zakelijke risico’s de effecten van handelsbarrières in hun boeken terug. 
Verschillende jurisdicties, waaronder de EU, UK, de VS, Canada en Zuid-Korea, geven aan dat de nieuwe geopolitieke situatie het denken van politici en beleidsmakers over de verzekeringssector heeft veranderd. Niet langer zijn verzekeraars enkel een neutrale aanbieder van risicomanagement.  De sector wordt juist steeds meer gezien als strategisch belangrijk. Vooral als bron van kapitaal voor investeringen in lokale strategische sectoren, zoals infrastructuur en defensie. 

Structurele veranderingen in de markt voor levensverzekeringen

De IAIS publiceerde vlak na de bijeenkomsten een paper over structurele veranderingen ten aanzien van levensverzekeraars. Hieronder verstaan zij drie ontwikkelingen: 

•    Een toename van de investeringen door levensverzekeraars in alternatieve assets, waaronder private credit, verpakte bankleningen, grondstoffen, commercieel vastgoed en nog een hele lijst andere investeringen. 

•    Een toename van private equity partijen (voornamelijk vanuit de VS) als aandeelhouders van levensverzekeraars. 

•    Een toename van het aantal asset intensive reinsurance (activa intensieve herverzekerings)transacties. 

Ondanks dat de IAIS benadrukt dat aan alle drie deze ontwikkelingen zowel risico’s als kansen verbonden zitten, is duidelijk dat toezichthouders zich zorgen maken dat de combinatie van deze drie mogelijk leidt tot systeemrisico’s of ongewenste neveneffecten. 
Deze veranderingen lijken op dit moment het meest te spelen in de VS, maar ook het VK en de EU zijn alert op dit onderwerp. Petra Hielkema (EIOPA) noemde de benadering van DNB (die per 1 januari 2025 vooraf goedkeuring moet geven voor transacties in het kader van Asset Intensive Reinsurance) als een goed voorbeeld van wat toezichthouders kunnen doen om meer grip te krijgen op deze trend. Vanuit de sector klinken vooral kritische geluiden, dat toezichthouders hier een probleem creëren dat er eigenlijk niet is. Om een gezamenlijke positie over dit onderwerp te ontwikkelen, zal ook GFIA een taskforce opstellen. 

AI-gebruik in de sector

Ondanks dat AI niet als los onderwerp op de agenda stond, kwam het gebruik van AI en de implicaties daarvan in bijna iedere discussie wel aan bod. Het is duidelijk dat de sector op grote schaal investeert in AI en dat toepassingen niet meer alleen achter de schermen gebruikt worden maar juist steeds meer in contacten met klanten worden ingezet. Toezichthouders herkennen de potentie die AI heeft om processen te stroomlijnen en klanten beter van dienst te zijn, maar waarschuwen ook voor nieuwe risico’s die het gebruik van AI met zich meebrengt. Het gaat hierbij vooral om gebrek aan transparantie van AI-systemen, het risico op oneerlijke behandeling van klanten, cyberrisico’s gekoppeld aan AI-gebruik en concentratierisico’s ten aanzien van een zeer beperkt aantal aanbieders van geavanceerde AI-systemen. Opvallend was dat er veel meer voorbeelden van AI-gebruik uit ontwikkelingslanden kwamen dan in voorgaande jaren. Ook de combinatie van AI-ondersteunde distributiesystemen met micro- of parametrische verzekeringsproducten om zo op een zeer kostenefficiënte manier grotere groepen te kunnen bereiken stond vol in de belangstelling. 

Simplificatie van wet- en regelgeving

Tot slot. De toegenomen aandacht voor simplificatie van wet- en regelgeving en een focus op concurrentievermogen lijkt ook langzaam een weg te vinden richting verzekeringstoezichthouders. Tijdens de GFIA general assembly presenteerde de Australian Insurance Council hun initiatief om de kosten van regeldruk voor Australische schadeverzekeraars in kaart te brengen. Hieruit kwamen ruim 300 wetten en regels naar voren waar de sector aan gehouden is, en de kosten voor compliance 2.5-3.5 miljard Australische dollar zijn, oftewel 4 tot 6 procent van het nationale premievolume. Dit bleek een krachtig argument voor beleidsmakers in een markt waar de betaalbaarheid van premies en daarmee toegankelijkheid van verzekeringsproducten een groot zorgpunt zijn. 

Jochem van Stiphout is public affairs adviseur bij het Verbond van Verzekeraars.

Veel van de kosten komen overigens voort uit te prescriptieve wetgeving en dubbele data-uitvragen door toezichthouders. De grote hoeveelheid data-uitvragen kwam ook voor de verantwoordelijke minister als een verassing. Het rapport dat samen met PWC gemaakt is, geeft een mooi inzicht hoe je een onderwerp als regeldruk inzichtelijk kan maken.